تعریف اختیار خرید و اختیار فروش

حجم روزانه معاملات آپشن بیت کوین در صرافی های مختلف

کاربردهای اختیار معامله سهام و عوامل مختلف موثر بر ارزش قرارداد

کارشناس یک مشاوره سرمایه گذاری درباره قرارداد اختیار معامله سهام، کاربردهای آن و عوامل مختلف موثر بر ارزش قرارداد اختیار توضیحاتی ارائه کرد.

به گزارش پایگاه خبری بورس پرس، مهران کاویانی کارشناس ارشد شرکت مشاور سرمایه‌گذاری مدبران هما درخصوص قرارداد اختیار معامله سهام اعلام کرد: قراردادهای اختیار معامله از جمله ابزارهای نوین مالی است که اخیراً به بازار سرمایه راه یافته است. براساس این قرارداد، دو طرف توافق می‌کنند در آینده معامله‌ای انجام دهند.

در این معامله، خریدار اختیار معامله در ازای پرداخت مبلغ معینی، حق خرید یا فروش دارایی مندرج در قرارداد را در زمانی مشخص با قیمتی که هنگام بستن قرارداد تعیین شده به دست می‌آورد. از طرف دیگر، فروشنده قرارداد اختیار معامله در مقابل اعطای این حق به خریدار با دریافت مبلغ معینی هنگام عقد قرارداد براساس مفاد قرارداد، آماده اجراء تعهدات قرارداد (خرید یا فروش دارایی پایه) مذکور است.

چنانکه از تعریف قرارداد اختیار معامله پیدا است، دارنده قرارداد (خریدار) در اعمال حق مختار است و به عبارت دیگر، هیچ تعهد و الزامی ندارد و در صورت صرف‌نظر وی از اجرای قرارداد، مبلغی را که در ازای این حق، پرداخته از دست می‌دهد. از طرف دیگر، فروشنده در صورت تمایل خریدار، مجبور به اجرای قرارداد است.

تجربه جهانی و ایران

تجربه جهانی مرتبط با ابزار اختیار به اوایل قرن 18 در اروپا و آمریکا برمی گردد اما مبادله رسمی در قالب اختیار معامله سهام، ابتدا در سال 1975 در بورس سهام آمریکا (AMEX) و بورس فیلادلفیا (PHLX) راه‌اندازی شد. بورس شیکاگو (CBOT) در 1973 یک بورس انحصاری برای اختیار معاملات روی سهام تشکیل داد.

هم‌اکنون در ایران قراردادهای اختیار بر روی سهام تعدادی از شرکت های بزرگ و تاثیرگذار بورس طراحی و قابل انجام است از جمله بانک ملت، فولاد خوزستان، فولاد مبارکه، گل گهر، مپنا، نفت و گاز پارسیان، ایران‌خودرو، فولاد خوزستان، ملی مس، پالایشگاه اصفهان و پالایشگاه بندرعباس.

شخص خریدار اختیار باید به میزان اندازه قرارداد ضرب در قیمت پرداختی (پرمیوم) اختیار در حساب کارگزاری وجه داشته باشد (بیشترین ریسک سمت خریدار، زیان به مبلغ پرمیوم است.)

شخص فروشنده اختیار هم با توجه به اینکه در معرض ریسک قرار دارد، مبلغی تحت عنوان پرمیوم پرداختی سمت خریدار را دریافت می‌کند. همچنین باید وجه مشخصی با توجه به ضرایب تصویب شده توسط سازمان بورس در حساب وی مسدود شود تا تضمین کافی برای اعمال خریدار وجود داشته باشد.

در صورتی که قیمت بازار دارایی پایه از نرخ توافقی قرارداد پیشی گیرد، اختیار خرید معامله با ارزش می‌شود. با توجه به این نکته، سه حالت کلی برای هر قرارداد اختیار وجود دارد:

در صورتی که ارزش دارایی پایه کمتر، برابر یا بیشتر از قیمت اعمال توافق شده باشد، اختیار خرید معامله را به ترتیب بی‌ارزش، به ارزش و با ارزش می دانند. این تقسیم‌بندی برای اختیار خرید است و برای اختیار فروش، دقیقاً به عکس این شرایط صادق است.

کاربردهای اختیار معامله

1. پوشش‌دهندگان ریسک: اشخاصی که مالک، تولیدکننده یا مصرف‌کننده دارایی پایه هستند، برای قرار گرفتن در منطقه امن، می‌توانند وارد قرارداد اختیار معامله شوند. به‌عنوان‌مثال مصرف‌کننده صنعتی یک ماده اولیه که بازار آن ماده، دارای نوسان قیمتی زیادی است، می‌تواند وارد سمت خرید اختیار آن ماده اولیه شود و هزینه مواد اولیه در آینده را تثبیت کند.

سمت فروش برای طیف وسیع‌تری از دارایی ها قابل تعریف است. مثلاً فردی که مالک سهام یک شرکت است و معتقد به روند رو به کاهش قیمت سهام است، می‌تواند اختیار فروش آن سهام را خریداری کرده و از ریسک افت قیمت دارایی اجتناب کند.

2. سفته بازان و استفاده از اهرم در معاملات: هدف سفته‌باز، کسب سود از تحرکات دارایی پایه است. در صورتی که سرمایه گذار به بهتر (بدتر) شدن شرایط معامله یک دارایی پایه اعتقاد داشته باشد، به جای خرید (فروش) دارایی می تواند اقدام به خرید (فروش) اختیار معامله آن کند. مهم‌ترین نقطه قوت استفاده از قرارداد اختیار به جای سرمایه گذاری مستقیم بر دارایی پایه را می‌توان استفاده از اهرم ایجاد شده در این بین دانست، چراکه پرمیوم پرداختی برای اختیار، عموماً در مقایسه با قیمت دارایی پایین، درصد کمی است.

3. آربیتراژگر: هدف این دسته از معامله گران، کسب سود بدون ریسک از طریق ورود همزمان در دو بازار است. در واقع به دلیل عدم دقت کافی در بازار معاملات سهام و تغییرات شدید مثبت و منفی قیمت سهام، فرصتی ایجاد می‌شود که شخص آربیتراژگر، قرارداد اختیار خرید با قیمت پایین‌تر را با پرمیوم پرداختی پایین خریداری می‌کند و قرارداد اختیار خرید با قیمت اعمال بیشتر را به پرمیوم دریافتی بیشتری می‌فروشد و به این روش کسب سود می‌کند. معمولاً در بازارهای کارآ، این نوع فرصت ها در زمان کوتاهی از بین می روند.

عموماً دو نوع آپشن در بازارها قابل دسترسی است

1. آپشن اروپایی: این آپشن فقط در سررسید قرارداد قابل اعمال است و انعطاف و جذابیت کمتری دارد. آپشن‌های موجود در بازار سرمایه، همگی از نوع اروپایی هستند.

2. آپشن آمریکایی: در هر زمان از انعقاد قرارداد تا سررسید توسط خریدار قابل اعمال است.

اعمال قرارداد اختیار در صورتی انجام می‌شود که شخص خریدار اختیار از به اجرا گذاشتن حق انتخاب کسب سود کند. به عنوان مثال شخص خریدار اختیار خرید سهم الف به قیمت اعمال توافقی 200 تومان در زمان سررسید با قیمت بازار 250 تومان دارایی پایه مواجه شود. در این حالت شخص، حق خرید خود به قیمت 200 تومان را اعمال کرده و در بازار سهم را به قیمت 250 تومان فروخته و از این محل، سود 50 تومانی کسب می کند. سود شخص در اصل پس از کسر پرمیوم پرداخت شده ابتدایی برای قرارداد اختیار خرید به‌دست خواهد آمد.

سمت فروش اختیار دو حالت کلی دارد:

1. حالت اول آن است که فروشنده اختیار خرید، دارایی پایه را نیز در تملک داشته باشد. به عنوان مثال تولیدکننده مس را تصور کنید که مس تولیدی دارد و در زمانی که قیمت مس 6 هزار دلار است، اقدام به فروش قرارداد اختیار خرید مس به قیمت 6300 با پرمیوم 20 دلاری می کند. در زمان سررسید یا قیمت کمتر از 6300 دلار است که اختیار اعمال نمی شود و عایدی فروشنده 20 دلار خواهد بود اما در حالت دوم، اگر قیمت بیشتر از 6300 دلار شود، سمت خریدار حق را اعمال می کند در نتیجه با توجه با دارایی مس، هم تولیدات به قیمت بیشتری فروش رفته و هم 20 دلار پرمیوم دریافت شده است.

2. حالت دوم آن است که فروشنده اختیار خرید، دارایی پایه را در اختیار نداشته باشد. در این حالت، سود فروشنده محدود به پرمیوم دریافتی است اما ضرر آن ممکن است، حتی به بی‌نهایت برسد. مثلاً زمانی را تصور کنید که دارایی پایه در زمان سررسید به دلیل کمیاب شدن، قیمت تصاعدی و صعودی پیدا کند و فروشنده با هر رشد قیمتی برای تامین و تحویل آن، هزینه (زیان) بیشتری را تجربه کند.

ارزش‌گذاری اختیار

عوامل مختلفی بر ارزش قرارداد اختیار اثرگذار است. به کمک مدل‌سازی و بررسی های انجام گرفته، مدل معروف به بلک-شولز در قراردادهای اختیار بیشترین کاربرد را دارد. در مدل های ارزش‌گذاری اختیار، عوامل زیر از دید سرمایه گذاری بیشترین اهمیت را دارند:

1. زمان تا سررسید: هر چه زمان سررسید طولانی‌تر باشد، بر ارزش اختیار اثر مثبت دارد.

2. قیمت دارایی پایه: هرچه قیمت دارایی پایه در حال حاضر بیشتر باشد،پرمیوم پرداختی برای اختیار خرید (فروش)، مبلغ بیشتر (کمتر) خواهد بود.

3. قیمت اعمال: هر چه قیمت اعمال برای یک اختیار خرید (فروش) بیشتر باشد، پرمیوم پرداختی برای اختیار پایین‌تر (بیشتر) است.

4. نوسان‌پذیری: تغییرات قیمتی دارایی پایه ارزش اختیار را افزایش می دهند. در نتیجه، رابطه نوسان‌پذیری با پرمیوم پرداختی در هر نوع اختیار مثبت است.

5. نرخ بهره بدون ریسک: این معیار را می توان معادل با نرخ سود بانکی یا اوراق خزانه دولت در بازار سرمایه دانست. مشخص است که هر چه نرخ بهره بدون ریسک بیشتر باشد، پرمیوم پرداختی برای اختیار خرید (فروش)، بیشتر (پایین‌تر) است.

6. سود نقدی یا عایدی بین دوره: هرچه دارایی پایه تا زمان سررسید، عایدی بیشتری داشته باشد، پرمیوم پرداختی برای اختیار خرید (فروش)، کمتر (بیشتر) خواهد بود.

مجموعه عوامل فوق با استفاده از روش بلک-شولز به نتیجه‌گیری درباره ارزش یک اختیار می‌رسد. به منظور سهولت کار می‌توان از ماشین‌حساب‌های در دسترس از جمله در درگاه اینترنتی بورس تهران استفاده کرد.

ارزشمند شدن اختیارها

در این بخش، تمرکز بر ارزشمند شدن قرارداد اختیار در سهام خواهد بود. معنی با ارزش شدن در قراردادهای اختیار، تنها برای سمت خریدار اختیار معنا خواهد داشت زیرا عایدی سمت فروشنده تنها منحصر به پرمیوم دریافتی از سمت خریدار است و از طرف دیگر، حد زیان خریدار اختیار، محدود به مبلغ پرداختی پرمیوم خواهد بود.

با توجه به این توضیح، ریسک سمت فروشنده بسیار بیشتر از سمت خرید است به‌خصوص در صورتی که فروش اختیار خرید، بدون پوشش ریسک (مالکیت دارایی پایه) انجام شده باشد که قیمت می تواند تا بی‌نهایت رشد، کند و ضرر فروشنده بی‌نهایت شود. با توجه به توضیحات داده شده در قرارداد اختیار، سود اعمال خریدار برابر زیان اجرای تعهد از سمت فروشنده خواهد بود. به مرور یک مثال در این باره می پردازیم:

تصور کنید که شخصی اختیار خرید سهم با قیمت فعلی 200 تومان را با قیمت اعمال 250 تومانی برای دو ماه دیگر با پرمیوم 5 تومان خریداری کرده است، در صورتی که قیمت سهم در دو ماه آینده 280 تومان شود، سمت خریدار حق خود را اعمال می کند و سهم را به قیمت 250 تومان از طرف فروشنده قرارداد خریداری می‌کند و در بازار 280 تومان می فروشد. در نتیجه اختیار خرید 30 تومان (تفاضل 280 و 250) با ارزش بوده و سود کل خریدار 25 تومان (کسر 5 تومان از ارزش پرمیوم) بوده است.

گرچه اختیار قابل معامله در بازار سرمایه ایران، اروپایی است اما لزوماً نیاز به نگهداری تا زمان سررسید و اعمال اختیار نیست. با توجه به ساز و کار تعریف نمادهای معاملات اختیار در بورس اوراق بهادار، امکان گرفتن موقعیت عکس اختیار اخذ شده و بستن موقعیت باز اختیار و در نتیجه شناسایی سود (زیان) ایجاد شده، محیا است. در صورتی که شخص، اختیار را با قیمت پایین‌تر خریداری کرده باشد و در بازار معاملاتی با قیمت بیشتر بفروشد، کسب سود می کند.

اعمال یا تسویه نقدی

در صورتی که اختیار با ارزش باشد، اعمال یا تسویه اختیار در سررسید به دو روش نقدی یا فیزیکی انجام می‌شود. در روش فیزیکی، دارایی پایه مورد معامله تحویل داده می شود اما در روش تسویه نقدی، تنها مابه‌تفاوت قیمت روز دارایی پایه و قیمت توافقی قرارداد پرداخت خواهد شد.

در زمان تسویه، قدرت تصمیم‌گیری در دست فروشنده اختیار خرید یا فروش است و تنها در صورتی که فروشنده تسویه نقدی را انتخاب کند، این روش انجام می شود و در غیر این صورت اولویت با تحویل فیزیکی است. در بازار سرمایه ایران با توجه به سیستم سپرده‌گذاری مرکزی و محدودیت های موجود، تنها زمانی بدون کسب تکلیف از فروشنده تسویه نقدی صورت می گیرد که نماد دارایی پایه بسته باشد.

سازمان بورس در تلاش برای رفع این مشکل است چراکه ممکن است، بنا بر اطلاعات بسیار مثبت نماد، یک سهم بسته شده باشد اما پس از بازگشایی، قیمت رشد قابل توجهی داشته باشد اما در شرایط فعلی، تسویه نقدی بر طبق قیمت سهم در زمان بسته بودن انجام می گیرد و در این بین، سود خریدار اختیار دستخوش تغییر می شود.

مشخصات قرارداد:

با توجه به تعریف صورت گرفته در حالت پایه، اندازه هر قرارداد اختیار معامله سهام شامل هزار سهم پایه است. در نتیجه زمانی که شخصی 5 قرارداد اختیار به پرمیوم 6 تومان خریداری می کند در واقع، اقدام به خرید اختیار خرید 5 هزار سهم به قیمت کل 30 هزار تومان کرده است. البته این رقم قبل از اضافه کردن کارمزد معامله است. کارمزد معاملاتی اختیار بر اساس آخرین مصوبات، برابر 0.108 درصد از ارزش معاملاتی است که نسبت به کارمزد معاملات سهام، بسیار ناچیز است.

در زمان یک اتفاق مهم در شرکتی مانند تقسیم سود، سهام جایزه، سود تقسیمی و سایر موارد که منجر به تغییر تعداد سهام شرکت یا تعدیل قیمت آن در بازار می شود، اندازه هر قرارداد و قیمت اعمال تغییر پیدا می کند که روش تعیین آن‌ها در دستورالعمل معاملات قرارداد اختیار معامله سهام در بورس تهران قابل ملاحظه است.تعریف اختیار خرید و اختیار فروش

اختیار معامله یا معاملات آپشن (Option contract) چیست؟

قرارداد اختیار معامله یا آپشن امکان جالبی را برای تریدرها فراهم می‌کند. در واقع شما با خریداری این قرارداد اختیار استفاده از آن را خریداری می‌کنید. این نوع قرارداد بسیار قدیمی است و گویا به زمان یونان باستان باز می‌گردد. در این مقاله می‌کوشیم تا مفهوم و اجزاء آن را بررسی کرده و همچنین مزایا و معایب آن را برشمریم.

قرارداد اختیار معامله یا معاملات آپشن (Option contract) چیست؟

قرارداد اختیار معامله توافقی است که طی آن حق خرید و فروش یک دارایی در قیمتی از پیش تعیین شده و در تاریخی مشخص به تریدر واگذار می‌شود. با اینکه این قرارداد شبیه به قرارداد آتی (Futures Option) است اما تریدرهایی که قرارداد اختیار معامله خریداری می‌کنند مجبور نیستند مواضع خود را تسویه کنند.

قرارداد اختیار معامله نوعی ابزار مشتقه است که می‌تواند مبتنی بر طیف وسیعی از دارایی‌های پایه از قبیل سهام و رمزارزها باشد. این قرارداد همچنین می‌تواند از شاخص‌های مالی مشتق شود. قرارداد اختیار معامله معمولا جهت پوشش ریسک در مواضع موجود و معاملات سفته‌بازی (Speculative Trading) به کار می‌رود.

حجم روزانه معاملات آپشن بیت کوین در صرافی های مختلف

نحوه کارکرد اختیار معامله

دو نوع اختیار معامله وجود دارد که به اختیار فروش و خرید (Puts and Calls) مشهور است. اختیار خرید (Call options) حق خرید دارایی پایه و اختیار فروش (Put options) نیز حق فروش دارایی را به صاحب قرارداد اعطا می‌کند. بدین ترتیب معامله‌گران هنگامی اختیار خرید را انتخاب می‌کنند که انتظار داشته باشند قیمت دارایی افزایش یابد و متقابلا زمانی اختیار فروش را بر می‌گزینند که انتظار کاهش قیمت داشته باشند. همچنین ممکن است معامله‌گران با امید به ثبات قیمت‌ها از اختیار خرید و فروش جهت شرطبندی در نوسانات بازار استفاده کنند.

قرارداد اختیار معامله حداقل شامل چهار جزء است: مقدار، تاریخ انقضا، قیمت اِعمال (Strike price) و قیمت قرارداد اختیار معامله (Premium). مقدار سفارش به تعداد قراردادهایی که معامله می‌شود اشاره دارد. تاریخ انقضا، تاریخی است که پس از سررسید آن تریدر نمی‌تواند از اختیار معامله استفاده کند. قیمت اِعمال، قیمتی است که دارایی در آن فروخته و یا خریده خواهد شد. و پرمیوم یا قیمت قرارداد نیز قیمت معاملاتی قرارداد اختیار معامله است. این قیمت نمایانگر مبلغی است که که سرمایه‌گذار برای به دست آوردن قدرت انتخاب باید بپردازد. در نتیجه خریداران قرارداد را بر اساس قیمت قرارداد از فروشندگان خریداری می‌کنند. قیمت پرمیوم دائم در حال تغییر است زیرا هر چه می‌گذرد به تاریخ انقضا نزدیک‌تر می‌شود.

اگر قیمت اِعمال از قیمت بازار کمتر باشد، تریدر می‌تواند دارایی را با تخفیف خریده و بعد از احتساب قیمت قرارداد از اختیار معامله استفاده کرده و کسب سود کند. اما اگر قیمت اِعمال بیشتر از قیمت بازار باشد، تریدر هیچ دلیلی برای استفاده از اختیار معامله ندارد و قرارداد بلا استفاده محسوب می‌گردد. اگر از اختیار معامله استفاده تعریف اختیار خرید و اختیار فروش نشود تریدر صرفا به اندازه قیمت قرارداد ضرر می‌کند.

توجه به این نکته حائز اهمیت است که گرچه خریداران قادرند تا بین استفاده کردن و یا استفاده نکردن از اختیار خرید و فروش انتخاب کنند اما این مساله در مورد فروشندگان به تصمیم خریداران بستگی دارد.

پس اگر خریدار قرارداد اختیار خرید بخواهد از اختیار خود استفاده کند، فروشنده مجبور است دارایی را به فروش رساند. این یعنی فروشندگان نسبت به خریداران در معرض ریسک بیشتری قرار دارند. در حالی که زیان خریداران صرفا به مبلغ پرداختی قیمت قرارداد محدود می‌شود، فروشندگان بسته به قیمت بازاری دارایی مستعد مقدار زیان بیشتری هستند.

برخی از قراردادهای اختیار معامله (Option contract) حق استفاده از آن را پیش از تاریخ انقضا به معامله‌گران اعطا می‌کند. این نوع قرارداد معمولا به قرارداد اختیار معامله آمریکایی مربوط می‌شود. نمونه اروپایی اختیار معامله تنها می‌تواند در تاریخ انقضا استفاده شود. لازم به ذکر است که این عناوین ارتباطی با مکان جغرافیایی آنها ندارد.

عوامل موثر در قیمت قرارداد اختیار

مبلغ قیمت قراداد تحت تاثیر چند عامل قرار دارد. برای ساده‌سازی فرض می‌کنیم که قیمت قرارداد اختیار حداقل به 4 مولفه بستگی دارد: قیمت دارایی پایه (underlying asset’s price)، قیمت اِعمال (strike price)، مدت زمان باقی مانده تا تاریخ انقضا، بی‌ثباتی (volatility) یا تلاطم بازار (یا شاخص). این چهار جزء هر کدام تاثیرات متفاوتی بر قیمت قرارداد اختیار خرید و فروش دارند که در جدول زیر نمایان است.

قیمت قرارداد اختیار فروش	قیمت قرارداد اختیار خرید
کاهش می‌یابد	افزایش می‌یابد	افزایش قیمت دارایی
افزایش می‌یابد	کاهش می‌یابد	قیمت اِعمال بالاتر
کاهش می‌یابد	کاهش می‌یابد	کاهش زمان
افزایش می‌یابد	افزایش می‌یابد	بی‌ثباتی

طبیعتا قیمت دارایی و قیمت اِعمال تاثیر معکوسی بر قیمت قرارداد اختیار خرید و فروش دارند. در مقابل زمان کمتر به معنی قیمت پایین‌تر برای هر دو نوع قرارداد اختیار معامله است. دلیل اصلی آن این است که با کمتر شدن زمان باقی مانده و نزدیک شدن به زمان انقضا، احتمال اینکه تریدرها بتوانند از قرارداد به نفع خود بهره گیرند کمتر می‌شود. از طرفی دیگر، افزایش سطح بی‌ثباتی معمولا باعث افزایش قیمت قرارداد اختیار معامله می‌شود. به همین جهت، قیمت قرارداد نتیجه ترکیب عوامل و فاکتورهای فوق است.

اختیار معامله یونانی

اختیار معامله یونانی‌ ابزاری است که برای اندازه‌گیری برخی از عوامل موثر بر قیمت قرارداد طراحی شده‌ است. این حروف مقادیری آماری هستند که جهت اندازه‌گیری ریسک یک قرارداد خاص به کار رفته و بر اساس متغیرهای مبنایی متفاوتی طرح ریزی شده اند. در پایین برخی از این حروف یونانی به همراه شرح مختصری از آنچه اندازه‌گیری می‌کنند، آمده است:

• دلتا (δ): مقدار تغییر قیمت قرارداد اختیار معامله را در ارتباط با قیمت دارایی پایه اندازه‌گیری می‌کند. برای مثال دلتای 0.6 اشاره دارد به اینکه قیمت قرارداد به ازای هر 1 دلار تغییر قیمت دارایی به اندازه 0.6 دلار تغییر خواهد کرد.
• گاما (γ): نرخ تغییر دلتا در طول زمان را اندازه‌گیری می‌کند. در نتیجه اگر دلتا از 0.6 به 0.45 تغییر کند، مقدار گاما 0.15 خواهد شد.
• تتا (θ): تغییر قیمت را در رابطه با هر روزی که از مدت قرار داد می‌گذرد اندازه‌گیری می‌کند. این حرف نشان می‌دهد که با نزدیک شدن به تاریخ انقضا، قیمت قرارداد چه مقدار تغییر می‌کند.
• وگا (𝛎): نرخ تغییر قیمت قرارداد را بر حسب 1 درصد تغییر بی‌ثباتی دارایی پایه اندازه‌گیری می‌کند. افزایش در مقدار وگا نمایانگر افزایش قیمت قرارداد خرید و فروش است.
• رو (ρ): تغییرات قیمت قرارداد را در رابطه با نوسانات نرخ بهره اندازه می‌گیرد. افزایش نرخ بهره معمولا سبب افزایش اختیار خرید و کاهش اختیار فروش می‌شود. به همین جهت «رو» برای اختیار خرید عددی مثبت و برای اختیار فروش عددی منفی است.

چگونه و کجا از اختیار معامله استفاده کنیم؟

پوشش ریسک (Hedging)

قرارداد اختیار معامله به صورت گسترده‌ای به عنوان ابزار پوشش ریسک (Hedging) مورد استفاده قرار می‌گیرد. نمونه تعریف اختیار خرید و اختیار فروش بارز استفاده از استراتژی پوشش ریسک برای تریدرها خرید اختیار فروش ارز دیجیتالی است که نگهداری می‌کنند. اگر ارزش کلی ارزدیجیتالی که نگهداری می‌شود به سبب کاهش قیمت تنزل پیدا کند، استفاده از اختیار فروش می‌تواند زیان وارد شده را کاهش دهد.

برای مثال فرض کنید آلیس با امید به افزایش قیمت بازار، 100 اتریوم خریداری می‌کند، هر کدام به قیمت 500 دلار. علاوه بر آن آلیس برای پوشش ریسک ناشی از احتمال سقوط قیمت تصمیم می‌گیرد با پرداخت 480 دلار به عنوان قیمت اِعمال و پرداخت 20 دلار به ازای هر اتریوم به عنوان قیمت قرارداد، اختیار فروش خریداری کند. اگر بازار نزولی شود و قیمت اتریوم به 350 دلار کاهش یابد، می‌تواند از اختیار فروش خود برای کاهش زیان حاصل شده استفاده کرده و هر اتریوم خود را به جای 350 دلار به قیمت 480 دلار بفروشد. اما اگر بازار صعودی شود نیازی به استفاده از قرارداد اختیار نخواهد داشت و تنها به اندازه قیمت قرارداد زیان خواهد کرد.

در این سناریو، آلیس در قیمت 520 دلار (500 دلار + 20 دلار به ازای هر اتریوم) به نقطه سر به سر می‌رسد (هزینه و درآمد برابر است و سود و زیانی وجود ندارد)، در حالی که زیان وی به 4000 دلار محدود می‌شود (2000 دلار بابت قیمت قرارداد اختیار فروش و 2000 دلار نیز بابت فروش اتریوم در قیمت 48 دلار )

معاملات سفته‌بازی (Speculative trading)

قرارداد اختیار معامله (Option contract) به صورت گسترده‌ای در معاملات سفته‌بازی (Speculative trading) هم به کار می‌رود. برای مثال تریدری که باور دارد قیمت یک دارایی افزایش می‌یابد، می‌تواند اختیار خرید خریداری کند. اگر قیمت دارایی از قیمت اِعمال پیشی گیرد، تریدر می‌تواند از اختیار خرید استفاده کرده و آن را با تخفیف بخرد. هنگامی که قیمت دارایی بیشتر یا کمتر از قیمت اِعمال است، سبب می‌شود قرارداد سودآور باشد و گفته می‌شود که قرارداد اختیار معامله در سود قرار دارد (in-the-Money). همچنین اگر در زیان باشد گفته می‌شود که اختیار معامله خارج از سود است(out-of-the-Money).

استراتژی‌های اصلی

تریدر می‌تواند حین معاملات آپشن طیف وسیعی از استراتژی‌ها را بر مبنای چهار موضع اصلی به کار گیرد. در مقام خریدار می‌تواند اختیار خرید یا اختیار فروش خریداری کند. و به عنوان فروشنده نیز می‌تواند اختیار خرید یا اختیار فروش بفروشد. همان طور که اشاره شد، فروشندگان مجبورند هنگامی که نگهدارنده قرارداد تصمیم دارد تا از آن استفاده کند، دارایی را بخرند و یا بفروشند.

استراتژی‌های معاملاتی متفاوت آپشن بر اساس ترکیبات متنوع اختیار خرید و فروش وضع شده‌اند. اختیار فروش حمایتی (Protective Puts)، اختیار خرید تامینی (Covered call)، اختیار معامله دو لنگه (Straddle) و اختیار معامله مسدود (Strangle) نمونه‌های اصلی این استراتژی‌ها هستند.

• اختیار فروش حمایتی (Protective Puts): عبارت است از خرید قرارداد اختیار فروش یک دارایی‌ در حالتی که فرد از قبل مالک دارایی است. این استراتژی در مثال قبل توسط آلیس استفاده شد. این استراتژی به بیمه سبد (Portfolio Insurance) نیز معروف است زیرا سرمایه‌گذار را در برابر روند نزولی بازار محافظت می‌کند و در عین حال در صورتی که قیمت دارایی افزایش یابد از پهنه ریسک محافظت می‌کند.
• اختیار خرید تامینی (Covered call): عبارت است از فروش قرارداد اختیار خرید یک دارایی که فرد از پیش مالک آن است. این استراتژی برای ایجاد درآمد اضافی ناشی از نگهدارای دارایی‌، توسط سرمایه‌گذاران مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگر قرارداد استفاده نشود، سرمایه‌گذاران از قیمت قرارداد کسب عایدی می‌کنند. اگر به خاطر افزایش قیمت بازار از قرارداد استفاده شود، سرمایه‌گذاران مجبور میَ‌شوند تا مواضع خود را ترک کنند.
• اختیار معامله دو لنگه (Straddle): عبارت است از خرید یک اختیار خرید و یک اختیار فروش یک دارایی واحد با قیمت اِعمال و تاریخ انقضا یکسان. این استراتژی به تریدر اجازه می‌دهد که به اندازه‌ حرکت قیمت دارایی سود برد. به عبارتی ساده در این حالت تریدر بروی نوسانات و بی‌ثباتی بازار شرطبندی می‌کند.
• اختیار معامله مسدود (Strangle): عبارت است از خرید یک اختیار خرید و یک اختیار فروش که هر دو خارج از سود قرار دارند (مثلا قیمت اِعمال برای اختیار خرید بالاتر از قیمت بازار و برای اختیار فروش پایین‌تر از قیمت بازار است). اساسا اختیار معامله مسدود شبیه به اختیار معامله دو لنگه است اما هزینه کمتری نسبت به آن دارد. به هر حال برای آنکه اختیار معامله مسدود سودآور باشد، به سطح بالایی از بی‌ثباتی و تلاطم نیاز است.

مزایا و معایب قراردادهای اختیار

مزایا:

• مناسب برای پوشش دادن ریسک‌های بازار
• انعطاف بیشتر در معاملات سفته‌بازی
• لحاظ کردن چندین ترکیب و استراتژی معاملاتی، به همراه الگوهای منحصر به فرد ریسک به پاداش
• مستعد برای کسب سود از تمامی روندها از جمله صعودی، نزولی و خنثی (رنج)
• می‌تواند هنگام اتخاذ موضع در کاهش هزینه‌ها به کار رود.
• امکان استفاده همزمان در چندین معامله

معایب:

• درک نحوه سازوکار و محاسبه قیمت آپشن همیشه آسان نیست.
• ریسک‌ بالایی دارد به خصوص برای فروشندگان قرارداد
• در مقایسه با گزینه‌های متعارف استراتژی‌های معاملاتی پیچیده‌تری دارد.
• بازار معاملات آپشن اغلب سطح نقدینگی پایینی دارند و این امر باعث می‌شود که جذابیت کمی برای اکثر تریدرها داشته باشد.
• قیمت قرارداد اختیار معامله به شدت بی‌ثبات است و هر چه به تاریخ انقضا نزدیک شود بیشتر کاهش می‌یابد.

قرارداد اختیار چه تفاوت‌هایی با قرارداد آتی دارد؟

قرارداد آتی و قرارداد اختیار معامله هر دو از ابزار مشتقه هستند و از این رو موارد استفاده مشترکی دارند. علیرغم شباهت ‌شان به یکدیگر، یک تفاوت عمده در تسویه سازوکار آن‌ها وجود دارد.

بر خلاف اختیار معامله، قرارداد آتی هنگامی اجرا می‌شود که تاریخ انقضا آن سپری شده باشد، به این معنی که طرفین قرارداد از لحاظ قانونی مجبورند دارایی‌های پایه را با هم مبادله کنند. از طرفی دیگر، قرارداد اختیار معامله یا آپشن (Option contract) صرفا به اختیار و صلاحدید تریدر نگهدارنده قرارداد استفاده می‌شود. اگر خریدار قرارداد بخواهد از اختیار خود استفاده کند، فروشنده مجبور است تا دارایی پایه را معامله کند.

سخن پایانی

قرارداد اختیار معامله یا آپشن (Option contract) نوعی ابزاره مشتقه است که با استفاده از آن حق خرید و فروش یک دارای پایه در قیمتی مشخص و تاریخ انقضایی معین به تریدر داده می‌شود. در واقع وقتی تریدر احساس کند که قیمت یک دارایی در آینده افزایش پیدا می‌کند می‌تواند از اختیار خرید کسب سود کند و هنگامی که انتظار دارد که قیمت کاهش می‌یابد از اختیار فروش استفاده می‌کند. این قرارداد دو نوع دارد: اختیار خرید و اختیار فروش.

قرارداد آپشن حداقل دارای 4 جزء می‌باشد: مقدار، قیمت اِعمال، قیمت قرارداد و تاریخ انقضا. اختیار معامله که در مواردی از قبیل پوشش ریسک، معاملات سفته‌بازی و استراتژی‌های معاملاتی به کار می‌رود.

قرارداد آتی شبیه به آپشن است با این تعریف اختیار خرید و اختیار فروش تفاوت که زمان استفاده از آتی بعد از تاریخ انقضاست ولی در آپشن تا پیش از سررسید قابل استفاده است. علاوه بر این در قرارداد آتی اختیاری وجود ندارد و در سررسید طرفین قرارداد مجبور به مبادله هستند.

در حال حاضر معاملات مشتقه ارزهای دیجیتال در صرافی های آنلاین زیادی قابل انجام است. مانند صرافی بایننس، Huobi Global، صرافی Bybit، صرافی اوکی اکس، صرافی بیت مکس و … البته بیشترین معاملات آپشن بیت کوین تا سال 2020 در صرافی Deribit انجام شده است.

اختیار معامله چیست؟قرارداد اختیار خرید و اختیار فروش سهام در بورس

قرار داد اختیار معامله ( option )

اختیار معامله یکی‌از ابزارهای بسیار مطلوب برای کاهش ریسک سپرده گذاری است . با توجه به این که اخیرا مراسم رونمایی از معاملات آپشن برگزار شده‌است و از این به بعد این دسته از معاملات هممیتواند به وسیله سرمایه گذاران انجام شود , تصمیم گرفتیم تا در‌این مقاله اطلاعاتی را در مورد قراردادهای اختیار داد و ستد در اختیار شما قرار دهیم . انگیزه از راه‌اندازی قراردادهای اختیار خرید و فروش ( option ) کاهش ریسک سرمایه‌گذاری , افزایش قدرت نقدشوندگی و آماده آوردن امکان برنامه ریزی های بلندمدت برای سرمایه‌گذاران در بورس است . برای شناخت با این دسته قراردادها در ادامه مقاله با ماهمراه باشید .

قرارداد اختیار معامله چیست؟

اختیار معامله یک قرارداد دوطرفه بین خریدار و فروشنده است.براساس این قرارداد، خریدار قرارداد حق (نه اجبار) دارد که مقدار معینی از دارایی مندرج در قرارداد را با قیمت معین و در زمانی مشخص بخرد یا بفروشد.بنابراین براساس این قرارداد، دو طرف توافق میکنند که درزمان آینده معامله ای انجام دهند.نکته اصلی در این نوع قرارداد کلمه اختیار است.یعنی خریدار قرار داد اختیار دارد که آن را اعمال بکند و یا نکند. در این معامله خریدار اختیار معامله، در ازای پرداخت مبلغ معینی، حق خرید یا فروش دارایی مندرج در قرارداد را در زمانی مشخصی با قیمتی که هنگام بستن قرارداد تعیین شده است، به دست می آورد. از طرف دیگر، فروشنده قرارداد اختیار معامله، در مقابل اعطای این حق به خریدار با دریافت مبلغ معینی هنگام عقد قرارداد، براساس مفاد قرارداد، باید آماده فروش دارایی مذکور درصورت تمایل خریدار باشد.

نحوه کارکرد قرارداد اختیار معامله

به طور ساده می توان گفت که در قرارداد اختیار معامله،خریدار با پرداخت مبلغی مشخص،حق اعمال اختیاری آن قرارداد را خریداری میکند.در نتیجه اگر در تاریخ سررسید قرارداد تصمیم بگیرد که آن را اعمال کند،فروشنده باید به تعهدات خود عمل کند.در صورتی هم که خریدار تمایلی به اعمال قرارداد نداشته باشد هیچ الزام و اجباری برای آن وجود ندارد.در مرحله اول شما فقط مبلغ قرارداد اختیار معامله را پرداخت می کنید.مثلا برای سهام شما فقط مبلغ قرارداد اختیار خرید یا اختیار فروش سهام را پرداخت می کنید.در ادامه درباره دو نوع این قرارداد یعنی اختیار خرید و اختیار فروش بیشتر توضیح می دهیم.برای اینکه فروشـندگان اختیـار معامله به تعهد خود عمل کنند، قراردادهـای اختیـار معاملـه در بورس ها مـورد معامله قـرار میگیرنـد. در این حالـت بورس انجام تعهدات فروشـنده اختیار در مقابـل خریـدار اختیـار را تضمین می کند.

اختیار خرید چیست؟

اختیار خرید عبارت است از حقى براى خرید یک دارائى(مثلا سهام) در یک قیمت معین و در تاریخ مشخص. اختیار معامله‌ها در مورد دارائى‌هاى مختلفى مورد استفاده قرار مى‌گیرند.اما بحث ما در این مقاله در مورد اختیار معامله‌ اى است که در سهام انجام مى‌شود.به اختیار خرید call option گفته میشود.

اختیار فروش چیست؟

اختیار فروش، اختیارى است براى فروش یک دارائى مانند سهام در یک قیمت معین و در تاریخ مشخص.از آنجائى‌که اختیار فروش به دارنده آن اجازه فروش سهام در قیمت مشخصی را مى‌دهد، کاهش در قیمت سهام، اختیار فروش را ارزشمندتر مى‌نماید.و برعکس، اگر قیمت سهام افزایش یابد، اختیار فروش کم‌ارزش مى‌شود.به اختیار فروش put option گفته می شود.

قیمت اعمال چیست؟

قیمت اعمال (Strike Price) اختیار خرید و فروش،یک قیمت قراردادی است که در زمان اعمال اختیار معامله، خریدوفروش دارایی مورد نظر به آن قیمت معامله خواهد شد.در واقع قیمت اعمال در یک قرار داد اختیار معامله همان قیمتی است که شما می توانید در صورد داشتن اختیار خرید(مثلا در سهام)،در زمان سررسید سهام مورد قرارداد را به آن قیمت بخرید.ویا در صورت داشتن اختیار فروش،سهام مورد قرار داد را به آن قیمت بفروشید.

مثال : فرض کنید شما اختیار خرید هر سهم شرکتی را امروز به قیمت ۵ تومان خریداری می کنید.قیمت اعمال اختیار خرید ۱۰۰ تومان و سررسید قرارداد ۳ ماه دیگر است.حال اگر بعد از گذشت ۳ماه و در زمان سررسید قیمت آن سهم بیش از ۱۰۰ تومان باشد(مثلا ۱۵۰ تومان) در این صورت شما می توانید اختیار خرید خود را اعمال کنید و سهم را به قیمت ۱۰۰ تومان خریداری کنید.در این صورت شما مجموعا ۱۰۵ تومان برای سهم پرداخت کرده اید،درحالی که قیمت روز سهم ۱۵۰ تومان است.حال اگر در تاریخ سررسید قیمت سهم کمتر از ۱۰۰ تومان بود(مثلا ۸۰ تومان) در این صورت شما اختیار خرید خود را اعمال نمی کنید.با این کار فقط آن ۵ تومانی که برای خرید اختیار خرید پرداخت کرده بودید از بین می رود.حالت عکس این نثال نیز برای قرارداد اختیار فروش صادق است.

انواع قرارداد اختیار معامله

۲ نوع از معروف ترین قراردادهای اختیار معامله،اختیار معامله آمریکایی و اختیار معامله اروپایی هستند.اختیار معامله اروپایی،اختیار معامله هایی هستند که اعمال آنها فقط در زمان سررسید قرارداد،امکان پذیر است.در اختیار معامله اروپایی،خریدار اختیار معامله هیچ گاه قبل از زمان سررسید اختیار معامله،مجاز به اعمال اختیار خرید یا اختیار فروش خود نیست.در حال حاضر اختیار معامله ای که قرار است در بورس ایران مورد استفاده قرار بگبرد از نوع اروپایی است.اما اختیار معامله آمریکایی ،برخلاف اختیار معامله های اروپایی در هر زمانی قبل از تاریخ سررسید قابل اعمال می باشد.

نکته : در حال حاضر قراردادهایی که بورس تهران تعریف نموده است فعلا از نوع «اختیار خرید» می‌باشند . درین قراردادهاسرمایه‌گذاران میتوانند تنها نسبت به دریافت شرایط خرید در نمادهای ایجادشده اقدامنمایند . اخذ موقعیت فروش هم تنها برای بستن موقعیت‌های خرید قبل اخذشده , امکان‌پذیر خواهد بود .
چگونگی اعمال قراردادها به‌صورت غیرخودکار است و دارندگان شرایط بازخرید در صورت تمایل به اعمال , می بایست درخواست اعمال خویش را از روش کارگزار ذی‌ربط و مطابق با قرارداد مشتری – کارگزار , به اتاق پایاپای اعلام نمایند .

منظور از اوراق اختیار معامله چیست؟ انواع اوراق اختیار معامله کدامند؟

در بازار بورس و فرابورس عنوانی با نام اوراق اختیار معامله وجود دارد که میتواند برای بسیاری از سرمایه گذاران و صاحبان سهام فعال در بورس وسوسه انگیز باشد. شاید در حال حاظر برایتان سوالاتی مانند: منظور از اوراق اختیار معامله در بازار سرمایه ایران چیست؟ اختیار معامله چیست و چه کاربردی دارد؟ قرارداد آپشن (Option) یا اختیار معامله در بورس چیست؟ انواع اوراق اختیار معامله و … مطرح باشد. در این پست قصد داریم که به این سوال ها پاسخ دهیم.

مواردی که در این پست مورد بررسی قرار میگیرند:

• منظور از اوراق اختیار معامله چیست؟
• منظور از مشتقه چیست و ابزاهای آن کدام است؟
• مزایای اوراق اختیار معامله
• منظور از حق خرید و حق فروش در اوراق اختیار معامله چیست؟

اوراق اختیار معامله چیست؟

برای پاسخ دهی به این سوال که منظور از” اوراق اختیار معامله چیست؟ “ بهتر است به تعریفی که ویکی پدیا در رابطه با اوراق اختیار معامله ارائه داده است نگاهی کنیم.

اختیار معامله یک ابزار مشتقه در مالیه است. اختیار معامله یک قرارداد قانونی است که توسط یک فروشنده به یک خریدار در ازای مبلغ معینی فروخته می‌شود. خریدار این قرارداد آنگاه این اختیار را به دست می‌آورد که یک دارایی (اعم از سهام یا کالا) را تا مدت مشخصی به مبلغ تعیین شده‌ای بخرد یا بفروشد.

با توجه به تعریفی که ویکی پدیا از اختیار معامله بیان کرده بود باید گفت که، اختیار معامله در واقع یکی از انواع اوراق بهادار مشتقه است. اختیار معامله در اصل یک قرارداد است که بین فروشنده و خریدار بسته میشود و طبق این قرارداد طرف خریدار ” اختیار معامله” حق این موضوع را دارد که در ازای پرداخت مبلغ مشخص در زمان معین مقدار سهم مشخص شده ای را داشته باشد. البته به این موضع دقت کنید که این اختیار است و فرد حق این موضوع را دارد و حتما الزامی نیست.

در مقابل طرف فروشنده قرارداد “اختیار معامله” با قرار دادن این حق به خریدار مبلغ مشخصی را هنگام عقد قرارداد دریافت میکند و با توجه به مفاد قرار داد آماده فروش دارایی مذکور است. انواع اوراق اختیار معامله ازنظر نوع قرارداد عبارتند از: اوراق اختیار خرید (Call) و اوراق اختیار فروش (Put). انواع اوراق اختیا معامله از نظر نحوه اعمال عبارتند از اوراق اختیار معامله آمریکایی که تا زمان سررسید قابل اجراست و اوراق اختیار معامله اروپایی که فقط در تاریخ انقضا قابل اجراست.

افرادی که اوراق اختیار معامله را می‌خرند خریدار (Holder) و کسانی که آن را می‌فروشند فروشنده (Writer) نام دارند. تفاوت اصلی بین خریداران و فروشندگان این است؛ خریداران حق خرید و خریداران حق فروش (خریداران) اجباری ندارند که خرید یا فروش انجام بدهند. آن‌ها می‌توانند اگر بخواهند از حقوق خود استفاده کنند. این ریسکِ خریداران اختیار معامله را محدود می‌کند، به این‌صورت که بیشترین ضرری که ممکن است متوجه‌ آن‌ها باشد، از دست دادن حق اجرت اختیار معامله است.

اما فروشندگان حق خرید و فروشندگان حق فروش (فروشندگان) مجبور هستند بخرند یا بفروشند. به این معنا که فروشنده ممکن است به قول خود برای خرید یا فروش عمل کند. این یعنی فروشنده‌ اختیار معامله ریسک نامحدود دارد، یعنی ممکن است خیلی بیشتر از قیمت اجرتِ اختیار معامله را از دست بدهد.
به این دلیل که این اختیار معامله به خریدار فقط حق معامله سهام مشخص شده را داده است و الزامی نیست، اگر خریدار این حق به هر دلیلی به معامله آن سهام جامه عمل نپوشاند فقط مبلغی که برای خرید این حق از فروشنده پرداخت کرده را از دست میدهد.

ابزار مشتقه چیست؟

در قسمت فوق برای تعریف اوراق اختیار معامله به واژه مشتقه اشاره کردیم. در واقع اوراق اختیار معامله اعم از اوراق اختیار فورش و یا اوراق اختیار خرید یکی از انواع ابزار مشتقه هستند. حال به تعریف بازار مشتقه پرداخته و می گوییم ابزار مشتقه (Derivative) چیست؟

بازار مشتقه در برابر بازار نقدی قرار می گیرد. در بازار نقدی کالا یا اوراق بهادار در یک لحظه معامله شده و خرید و فروش انجام می گیرد و کالا تحویل می شود به همین دلیل به بازار نقدی بازار آنی نیز گفته می شود. در بازارهای آنی معاملات در زمان حال و بر اساس قیمت جاری بازار صورت می‌گیرد. اما بازار مشتقه بازاری است که تحویل کالا در زمان معامله انجام نمی شود به همین دلیل به بازار مشتقه بازار آتی نیز گفته می شود. در بازار آتی پرداخت پول و دریافت کالا در آینده اتفاق می‌افتد.

اوراق اختیار معامله قراردادهایی هستند که در بازار مشتقه انجام می گیرند. از آنجایی که ارزش اوراق اختیار معامله به ارزش دارایی های دیگر وابسته است به آن ها اوراق مشتقه گفته می شود.

مزایای اوراق اختیار معامله چیست؟

صاحبان سهام و سرمایه گذاران میتوانند با استفاده از اوراق اختیار خرید از ضرر های احتمالی جلوگیری کنند و یا ضررها را به حداقل ممکن برسانند و در اصل توانایی تطبیق خود را با شرایط روزهای آتی داشته باشند. به عنوان مثال سرمایه گذاران و سهامداران میتوانند از اوراق اختیار معامله در هنگام سقوط بورس استفاده بسیار کند تا به سود آن تمام شود. از جمله مزایای اوراق اختیار معامله عبارتند از:

• جلوگیری از ضرر بسیار و سود بیشتر
• کاهش ریسک
• سود بهتر
• استفاده از مزیت زمانی جهت تصمیمات آتی

اوراق اختیار معامله معمولا برای سرمایه گذاران و سهامدارانی مناسب است که ریسک پذیری بالایی دارند و میتوانند سرمایه گذاری بلند مدت کنند و همین موضوع میتواند برایشان سود بسیار زیادی را به همراه داشته باشد.

منظور از حق خرید و حق فروش در اوراق اختیار معامله چیست؟

عنوان هایی وجود دارد به نام ” حق خرید” و “حق فروش” که در قسمت های فوق به تعریف آن ها کمی پرداختیم اما به طور اختصاصی تر باید بگوییم که، منظور از حق خرید اوراق اختیار معامله این است که طبق قرارداد اختیار خرید، دارنده اوراق اختیار معامله، این حق را دارد تا دارایی خود را در تاریخ معین و با قیمت مشخصی خریداری کند. حق فروش و قرار داد فروش در اوراق اختیار معامله، قرارداد اختیار فروش، این قرارداد به دارنده آن، حق فروش یک دارایی در تاریخ معین و با قیمت مشخص را می دهد.

قرارداد اختیار معامله در زیان: در مورد قرارداد اختیار معامله فروش، به هر قرارداد اختیار معامله که قیمت اعمال آن از قیمت پایانی سهم پایه در بازار نقدی کمتر است و در مورد قرارداد اختیار معامله خرید، به هر قرارداد اختیار معامله که قیمت اعمال آن از قیمت پایانی سهم پایه در بازار نقدی بیشتر است ، گفته می شود.

قرارداد اختیار معامله در سود: در مورد قرارداد اختیار معامله فروش، به هر قرارداد اختیار معامله که قیمت اعمال آن از قیمت پایانی سهم پایه در بازار نقدی بیشتر است و در مورد قرارداد اختیار معامله خرید، به هر قرارداد اختیار معامله که قیمت اعمال آن از قیمت پایانی سهم پایه در بازار نقدی کمتر است گفته می شود.

اختیار معامله چیست و چه کاربردی در سرمایه‌گذاری دارد؟

امروزه پرونده‌ی خیلی از سرمایه‌گذاران شامل سرمایه‌گذاری‌هایی مانند سرمایه‌ی مشترک،‌ سهام و اوراق بهادار است؛ با وجود این، تنوع اوراق بهاداری که در دسترس دارید همین‌ها نیستند. یکی دیگر از انواع اوراق بهادار «اختیار معامله» نام دارد. این اختیار فرصت‌های بی‌شماری را در اختیار سرمایه‌گذاران حرفه‌ای که کاربرد‌های عملی و ریسک این گروه از دارایی‌ها را درک می‌کنند، قرار می‌دهد.

حتما بخوانید:

یکی از فایده‌های مهم اختیار معامله، تطبیق‌پذیری و توانایی آن برای ارتباط برقرار کردن با دارایی‌های سنتی‌ مانند سهام شخصی است. این ویژگی به شما امکان می‌دهد که موقعیت خود را طبق شرایطی که ممکن است در بازار اتفاق بیفتد، تطبیق بدهید یا تنظیم کنید. برای مثال می‌توانیم از اختیار معامله به‌عنوان سپر دفاعی در برابر بازار بورسِ در حال سقوط استفاده کنیم تا ضررات سقوط سهام را کاهش بدهیم یا می‌توانیم از آن برای پیش‌بینی استفاده کنیم یا اگر بخواهیم می‌توانیم با استفاده از آنها خیلی محافظه‌کار باشیم. بنابراین استفاده از اختیار معامله را می‌توان به‌عنوان بخشی از استراتژی وسیع‌تر سرمایه‌گذاری توصیف کرد.

اما این تطبیق‌پذیری عملی هم مشکلات خود را دارد. اختیار معامله، اوراق بهادار خیلی پیچیده‌ای هستند و اگر درست از آنها استفاده نکنیم ممکن است ریسک بالایی داشته باشند. به همین دلیل است که وقتی با یک کارگزار بورس اختیار معامله، معامله را خرید و فروش می‌کنیم معمولا با جمله‌ای مثل این مواجه می‌شویم:

«اختیارات شامل ریسک‌ها هم می‌شوند و برای هرکسی مناسب نیستند. معامله‌ی اختیارات اساسا اختیاری هستند و ریسک بالایی برای ضرر دادن دارند. فقط با سرمایه‌گذاری خطرپذیر سرمایه‌گذاری کنید».

اختیار معامله به گروه بزرگ‌تری از اوراق بهادار به‌نام اوراق بهادار مشتقه تعلق دارد. این نوع از اوراق بهادار معمولا ریسک بالایی دارند و همچنین این توانایی را دارند که اقتصاد را به‌هم بریزند، اما این تفکر کمی اغراق‌‌شده‌ است. معنای «مشتقه» بودن این است که قیمت آن به قیمت چیز دیگری وابسته است یا از آن مشتق شده است. مثل آب‌میوه که از میوه مشتق است و سس کچاپ که مشتق از گوجه فرنگی است. اختیار معامله از اوراق بهادار مالی مشتق است یعنی ارزش آنها به ارزش دارایی‌های دیگر بستگی دارد. مشتق بودن به این معنی است و انواع مختلفی از اوراق بهادار وجود دارند که تحت عنوان مشتق قرار می‌گیرند مثلا پیمان‌های آتی، قرارداد سلف و قراردادهای معاوضه (که خود انواع زیادی دارد).

داشتن آگاهی کافی در مورد عملکرد اختیار معامله و اینکه چطور از آنها استفاده‌ی مناسب داشته باشیم، به شما کمک می‌کند سود زیادی در بازار به‌دست بیاورید. اگر پایه و اساس قضاوتیِ اختیار معامله برای شما مناسب نیست، اشکالی ندارد. می‌توانید بدون قضاوت کردن از این سهام استفاده کنید. حتی اگر تصمیم بگیرید هرگز از اختیار معامله استفاده نکنید، باید بدانید شرکت‌هایی که شما در آنها سرمایه‌گذاری می‌کنید چگونه از آن استفاده می‌کنند. حالا چه این استفاده محافظت در برابر ریسک معاملات ارزی باشد چه مالکیت را به‌صورت اختیار معامله به کارکنان بدهند، خیلی از شرکت‌های چند ملیتیِ امروزی به نوعی از اختیار معامله استفاده می‌کنند.

اختیار معامله چیست؟

اختیار معامله یکی از انواع اوراق بهادار مشتقه است. آنها مشتقه هستند چون قیمت یک اختیار معامله ارتباط مستقیمی با قیمت چیز دیگری دارد. به‌عبارت دیگر اختیار معامله یک قرارداد است که حق خرید و فروش دارایی مربوطه را با قیمتی تعیین‌شده و در زمانی معین به طرف معامله می‌دهد، ولی او را مجبور نمی‌کند. حق خرید «قرارداد حق خرید» و حق فروش «قرارداد حق فروش» نام دارد. افرادی که کمتر با مشتقات آشنا هستند ممکن است تفاوت‌های واضح این تعریف را با تعریف پیمان آتی و قرارداد سلف نبینند. پاسخ این است که پیمان آتی و قرارداد سلف، هم حق و هم اجبار خرید و فروش را در مقطعی در آینده اعطا می‌کنند. برای مثال اگر کسی در قرارداد آینده‌ی خود برای یک گله گاو کوتاهی کند مجبور می‌شود گاو‌ها را به خریدار تحویل بدهد مگر اینکه موقعیت خود را قبل از منقضی شدن زمان ببندد. معامله‌ی اختیار معامله چنین اجباری را در بر ندارد و دقیقا به همین خاطر است که «اختیار» نام دارد.

قرارداد حق خرید و قراردادهای حق فروش

قرارداد حق خرید ممکن است به‌عنوان ودیعه برای هدفی در آینده در نظر گرفته شود. برای مثال توسعه‌دهنده‌ی زمین ممکن است حق خرید یک پارکینگ عمومی خالی را در آینده داشته باشد، ولی فقط می‌خواهد در صورتی از این حق استفاده کند که قوانین منطقه‌بندی خاصی تصویب شوند. توسعه‌دهنده می‌تواند حق خرید پارکینگ را به قیمت ۲۵۰ هزار دلار از زمین‌دار در هر مقطعی در سه سال آینده خریداری کند. البته زمین‌دار چنین اختیاری را به رایگان نمی‌دهد و توسعه‌دهنده باید مبلغی بپردازد تا آن حق را به‌دست بیاورد. در مورد اختیار معامله این هزینه اجرت نام دارد و مقدار آن قرارداد اختیار معامله است. در این مثال، اجرت ممکن است ۶ هزار دلار باشد که توسعه‌دهنده به زمین‌دار می‌پردازد. بعد از دو سال قوانین منطقه‌بندی تصویب شده‌اند. توسعه‌دهنده از اختیار خود استفاده می‌کند و زمین را به قیمت ۲۵۰ هزار دلار می‌خرد حتی اگر ارزش آن در بازار دو برابر شده باشد. در شرایطی دیگر قانون منطقه‌بندی تا چهار سال بعد تصویب نشده است، یک سال بعد از انقضای قرارداد اختیار معامله. حالا توسعه‌دهنده باید قیمت بازار را بپردازد. در هر صورت زمین‌دار ۶ هزار دلار را نگه می‌دارد.

اما قراردادهای حق فروش را می‌توان به‌عنوان بیمه در نظر گرفت. توسعه‌دهنده‌ی زمین مقدار زیادی سهام مرغوب دارد و نگران است که در دو سال آینده رکود اقتصادی اتفاق بیفتد. او می‌خواهد اطمینان داشته باشد که اگر سهام بازار سقوط کند سهام او بیشتر از ۱۰ درصد ارزش خود را از دست نمی‌دهد. اگر سهام S&P ۵۰۰ در حال حاضر با ارزش ۲۵۰۰ دلار خرید و فروش می‌شود، او می‌تواند قرارداد حق فروش را خریداری کند که به او این حق را می‌دهد که شاخص را در هر زمانی در دو سال آینده به قیمت ۲۲۵۰ دلار بفروشد. اگر ظرف ۶ ماه بازار ۲۰ درصد سقوط کند، این فرد با ۵۰۰ سهم توانسته است ۲۵۰ امتیاز به‌دست بیاورد چون شاخصی که ۲۰۰۰ دلار قیمت داشته را با قیمت ۲۲۵۰ دلار فروخته است. ضرر کلی آن با توجه به قرارداد حق خرید ۱۰ درصد بوده است. در واقع حتی اگر بازار به صفر برسد، او فقط همان ۱۰ درصد را ضرر می‌کند. خلاصه اینکه خریدن اختیار معامله هزینه‌هایی را در بر دارد (اجرت آن) و اگر بازار در طول این دوره سقوط نکند اجرت آن از بین می‌رود.

این مثال‌ها چندین نکته‌ی مهم را نشان می‌دهند. اول اینکه وقتی اختیار معامله را خریداری می‌کنید، این حق را دارید که با آن کاری انجام دهید ولی اجباری در کار نیست. همیشه این امکان را دارید که اجازه بدهید تاریخ انقضا رد شود، در این‌صورت اختیار معامله بی‌ارزش می‌شود اما اگر این اتفاق بیفتد شما ۱۰۰ درصد سرمایه‌گذاری را از دست می‌دهید؛ این در واقع همان مبلغی است که برای اجرت اختیار معامله پرداخت کرده‌اید. دوم اینکه اختیار معامله فقط یک قرارداد است که به دارایی مربوطه مربوط می‌شود. به همین دلیل این اختیار از نوع مشتقات است. در این آموزش، دارایی‌های مربوطه معمولا سهام یا شاخص سهام هستند ولی اختیار معامله همیشه در مورد همه‌ی انواع اوراق بهادار مالی مانند اوراق بهادار، ارز، کالاهای مصرفی یا حتی مشتقات دیگر معامله می‌شوند.

معامله‌ی قرارداد حق خرید و قرارداد حق فروش

داشتن قرارداد حق خرید به شما موضع معاملاتی خرید در بازار می‌دهد؛ بنابراین فروشنده‌ی قرارداد حق خرید، موضع معاملاتی فروش را دارد. قرارداد حق فروش به شما موضع معاملاتی فروش را در بازار می‌دهد و فروش قرارداد حق فروش، شما را در موضع معاملاتی خرید قرار می‌دهد. فهمیدن این چهار نکته خیلی اهمیت دارد چون به چهار چیزی مربوط می‌شود که می‌توانید با اختیار معامله انجام بدهید: خریدن حق خرید، فروختن حق خرید، خریدن حق فروش، فروختن حق فروش.

افرادی که اختیار معامله را می‌خرند خریدار (Holder) و کسانی که آن را می‌فروشند فروشنده (Writer) نام دارند. تفاوت اصلی بین خریداران و فروشندگان این است:

خریداران حق خرید و خریداران حق فروش (خریداران) اجباری ندارند که خرید یا فروش انجام بدهند. آنها می‌توانند اگر بخواهند از حقوق خود استفاده کنند. این ریسکِ خریداران اختیار معامله را محدود می‌کند، به این‌صورت که بیشترین ضرری که ممکن است متوجه‌ آنها باشد از دست دادن حق اجرت اختیار معامله است.

اما فروشندگان حق خرید و فروشندگان حق فروش (فروشندگان) مجبور هستند بخرند یا بفروشند. به این معنا که فروشنده ممکن است به قول خود برای خرید یا فروش عمل کند. این یعنی فروشنده‌ی اختیار معامله ریسک نامحدود دارد، یعنی ممکن است خیلی بیشتر از قیمت اجرتِ اختیار معامله را از دست بدهد.