مسیر اعتمادسازی در تالار شیشهای
دنیای‌اقتصاد : جست‌وجوی اعتماد ازدست‌رفته سهامداران به بازار سرمایه به عوامل زیادی برمیگردد؛ از صحبتهای رئیس دولتی که خطاب به مردم گفت مردم باید همه‌چیز را به بورس بسپارند تا وعده‌‌‌‌‌‌‌‌‌های رئیس دولت دیگری که از ایجاد ثبات در فضای اقتصادی کشور و بورس سخن گفت. از مذاکرات احیای برجام و چشم‌‌‌‌‌‌‌‌‌انتظاری برای به سرانجام رسیدن آن تا دخالت‌های دستوری و قوانین متعدد. حالا شرایط به شکلی شده است که با رصد بازار سرمایه می‌توان این امید را در دل زنده نگه داشت که بار دیگر اعتماد از دست رفته به بازار سرمایه در حال احیا شدن است. هرچند راه زیاد است و رسیدن به این مقصد سخت و طاقت‌‌‌‌‌‌‌‌‌فرساست اما خیلی از کارشناسان روندی که بازار سرمایه در پیش گرفته است را آغازی برای بازگشت اعتماد از دست رفته به بازار سرمایه میدانند. اعتمادی که به قول آنها دیگر مانند سال۱۳۹۹ نمی‌شود. همین هم نکته جذاب این اتفاق است، چراکه حالا سهامداران با عقلانیت بیشتری در بازار سرمایه، سرمایهگذاری می‌کنند و کمتر اسیر هیجان می‌شوند. یکی از موضوعاتی که باعث شده است کارشناسان نسبت به بازگشت اعتماد به بازار سرمایه خوش‌‌‌‌‌‌‌‌‌بین باشند و از آن صحبت کنند، افزایش معاملات خرد و ورود نقدینگی به این بازار است.
هرچند الناز جمالی، کارشناس بازار سرمایه به این مساله در صحبت‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایش با روزنامه «دنیای‌اقتصاد» می‌‌‌‌‌‌‌‌‌پردازد که انتظار داشته است با توجه به عرضههای اولیه و شروع سال‌جدید، نقدینگی بیشتری وارد بازار شود اما این اتفاق بنا به دلایلی نیفتاده است. یکی از این دلایل برجام است. به اعتقاد کارشناسان، طولانی‌شدن روند مذاکرات احیای برجام و به سرانجام نرسیدن آن باعث شده که سهامداران برای ورود به بازار سرمایه راه تعلل را در پیش بگیرند، اما این تعلل و تجربه بازار در سال۹۹ به یک اتفاق دامن زده و آن هم به‌وجود آمدن سهامداران کوتاه‌مدت با پیش‌بینی‌‌‌‌‌‌‌‌‌های یک روزه است. موضوعی که فردین آقابزرگی درباره آن می‌گوید: وقتی این موضوع الگو می‌شود، در نتیجه بازار سرمایه استواری و پایداری لازم را نخواهد داشت. در صورتی‌که باید دید بلندمدت و بازدهی منطقی مدنظر سهامداران باشد. در کنار این موضوع آقابزرگی درباره بازگشت اعتماد به بازار سرمایه به عواملی از جمله: افزایش معاملات خرد، پراکندگی تعداد شرکت‌های مثبت نسبت به منفی، پراکندگی درصد شرکت‌هایی که مثبت معامله می‌شوند و درصد پراکندگی شرکت‌هایی که منفی معامله می‌شوند اشاره می‌کند. او به افزایش حجم معاملات و کاهش خروج پول‌های حقیقی از بازار سرمایه اشاره می‌کند و از این موضوع به‌عنوان یکی از عواملی که می‌توان برای بازگشت اعتماد به بازار سرمایه در نظر گرفت، نام میبرد. با این‌حال الناز جمالی معتقد است که نقدینگی آن‌‌‌‌‌‌‌‌‌چنانی وارد بازار سرمایه نشده است. حتی سهامدار جدیدی هم آنطور که باید و شاید وارد بازار نشده و هرچه هست، همان قدیمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها هستند که در بازار حضور دارند. او اما معتقد است که چون بازار در دو سال‌گذشته اصلاح‌‌‌‌‌‌‌‌‌های عمیقی داشته است و همچنین چون در فصل برگزاری مجامع هستیم می‌تواند برای سهامداران روزهای جذاب‌‌‌‌‌‌‌‌‌تری را پیش‌رو داشته باشد، با این‌وجود آقابزرگی درباره ورود نقدینگی به بازار می‌گوید که از ابتدای اسفند‌ماه ۱۴۰۰ تا این لحظه، ۶۰درصد از شرکت‌ها بین بیست تا چهل‌درصد بازدهی کسب کرده‌اند که او این اتفاق را یکی از نشانه‌های ورود پول به بازار و در نتیجه بازگشت نسبی اعتماد ازدست رفته به بازار سرمایه معرفی می‌کند. میثم ابوالقاسمی، کارشناس بازار سرمایه هم به «دنیای‌اقتصاد» در همین رابطه می‌گوید که با شروع سال‌جدید و تغییر پارامترهای کلان اقتصاد؛ چه اقتصاد خارجی و چه داخلی شاهد تورم در قیمت‌های جهانی بوده‌‌‌‌‌‌‌‌‌ایم و همچنین شرکت‌های داخلی نیز از این قاعده مستثنی نبوده‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند و به همین علت افزایش نرخ در روند جدید برای اعتماسازی در بورس گروه‌های مختلف را شاهد هستیم. همچنین با توجه به کاهش قیمت سهام در سال‌گذشته این قیمت‌ها امسال به نوعی درصدد جبران کاهش خود بوده‌اند که این موضوعات موجب ورود نقدینگی به بازار شده است.
در صورتی‌که در سال‌گذشته به‌خصوص در ۶ماهه دوم میانگین حجم معاملات نهایتا به ۳هزار میلیارد‌تومان می‌رسید که در سال‌جاری این عدد به میانگین بالای ۵هزار رسیده که نکته مثبتی است. او البته بعد از این توضیحات به این نکته می‌‌‌‌‌‌‌‌‌پردازد که برای صعودی‌بودن روند و ادامه روند تزریق پول و بازگشت اعتماد به بازار، نیازمند این هستیم تا گزارش‌های ۳ماهه و به‌خصوص فصل مجامع نیز پشت‌سر گذاشته شود تا بازار نسبت به قبل شفافیت بیشتری برای بررسی پیدا کند. یکی دیگر از موضوعاتی که مدنظر کارشناسان است و آن را عاملی برای بیاعتمادی سرمایهگذاران به بازار سرمایه میدانند، شرکت‌هایی هستند که زیان‌‌‌‌‌‌‌‌‌انباشته آنها در بازار مدام در حال زیاد شدن است و کسی پیگیر وضعیت آنها نیست. آقابزرگی برای پرداختن به این موضوع از دو شرکت خودروسازی در کشور نام میبرد و به زیان انباشه آنها و درصد‌‌‌‌‌‌‌‌‌های بازدهی‌‌‌‌‌‌‌‌‌شان اشاره می‌کند. او در نهایت به این مساله می‌‌‌‌‌‌‌‌‌پردازد که شرکت‌های شاخص‌‌‌‌‌‌‌‌‌ساز در بازار سرمایه کشورمان، یک وزنه سنگین برای انعکاس وضعیت بازار شدهاند. در کنار پرداختن به عوامل بازگشت یا عدم‌بازگشت اعتماد از دست رفته به بازار سرمایه، باید به این موضوع هم پرداخت که کارشناسان چه نقشی در این موضوع دارند. فردین آقابزرگی درباره نقش کارشناسان بازار سرمایه در این موضوع آن را وظیفه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای برای تحقیق و انعکاس صحیح و بی‌‌‌‌‌‌‌‌‌پرده وضعیت بازار سرمایه در نظر می‌گیرد و می‌گوید که خیلی از کارشناسان بازار سرمایه در برخی از مسائل که باید به‌صورت تخصصی به آنها پرداخته شود، سکوت می‌کنند یا بعضی از مسائل را بنا به دلخواه مقامات بالا‌‌‌‌‌‌‌‌‌دست و افرادی که در بازار سرمایه حضور دارند، مطرح می‌کنند. الناز جمالی از دیگر کارشناسان بازار سرمایه هم بر شفافیت و صادقانه‌بودن موضع‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیری‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها و تحلیل‌‌‌‌‌‌‌‌‌های کارشناسان بازار سرمایه تاکید می‌کند. او به مساله دیگری هم اشاره می‌کند و آن هم ایجاد فضای عقلانی و به دور از هیجان از سوی کارشناسان برای سهامداران است. نکته‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای که آقابزرگی هم در صحبت‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایش درباره آن با ابراز خوش‌بینی بیان می‌کند که در حال‌حاضر شاهد به‌وجود آمدن فضای عقلانیت نسبی و رفتار توجیه‌‌‌‌‌‌‌‌‌گر در بین سرمایهگذاری سهامداران هستیم، اما در نهایت با تمام علت‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها و تقسیم سهم‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها، این سوال همیشگی به میان می‌آید که نقش سیاستگذار در مهیاکردن شرایط بازگشت اعتماد به بازار سرمایه چیست؟ پاسخ این سوال بارها و بارها مطرح‌شده است؛ عدم‌دخالت در بازار سرمایه، عدم‌قیمت‌گذاری دستوری، وجود نگاه کلان و بلندمدت به بازار سرمایه درمیان سیاستگذاران و خروج از فضای تصمیم‌گیری روزمره برای اقتصاد.
الناز جمالی هم نسبت به سهم سیاستگذار در جلب‌اعتماد سهامداران به برجام و تاثیر فضای غیرشفاف و مبهم در تصمیم‌گیری یا ورود سهامداران به بورس اشاره می‌کند، با این‌حال او به این مساله در صحبت‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایش با «دنیای‌اقتصاد» می‌‌‌‌‌‌‌‌‌پردازد که بازار فعلا به اخبار برگزاری مجامع و تقسیم سود توجه می‌کند ولی از نظر سیاسی فضا مبهم است و برای رفع این ابهام سیاستگذار باید نقش فعالی را در پیش بگیرد، چراکه ضدونقیض‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها در فضای سیاسی و بین‌‌‌‌‌‌‌‌‌المللی یکی از عوامل اثرگذار در عدم‌ورود نقدینگی از سوی اشخاص حقیقی به بازار سرمایه است. او با این حال اقدامات سازمان بورس و وزارت اقتصاد دولت سیزدهم را برای ایجاد شفافیت، چه در بازار سرمایه و چه در فضای اقتصادی تا به اینجای کار خوب و آن را از عوامل اثرگذار در جلب‌اعتماد سرمایهگذاران معرفی می‌کند. میثم ابوالقاسمی از دیگر کارشناسان بازار سرمایه هم درباره نقش سیاستگذار در جلب‌اعتماد و عدم‌دامن زدن به بیاعتمادی سرمایهگذاران به تاثیر تغییر ناگهانی ابلاغیه‌‌‌‌‌‌‌‌‌های جدید و سیاست‌های جدید در بی‌‌‌‌‌‌‌‌‌اعتمادشدن سرمایهگذاران اشاره می‌کند. او ثبات در قوانین و مقررات را یکی از عوامل اثرگذار در بازگشت اعتماد به بازار سرمایه معرفی می‌کند و می‌گوید که هرگونه تغییر در سیاست‌ها که منجر به تغییراتی در سوددهی و حاشیه سود شرکت‌ها بشود باعث می‌شود کلیه معادلات برای سرمایهگذاری به‌هم بریزد. در نهایت، با تمام این صحبتها قرار نیست که بازگشت اعتماد در یک لحظه صورت بگیرد و به‌صورت یک‌‌‌‌‌‌‌‌‌باره تغییراتی اساسی در بازار سرمایه رخ بدهد. این نکته را فردین آقابزرگی مطرح می‌کند. بیان دیگری از همان صحبتی که بارها شاید به گوشمان خورده است؛ اعتماد در یک لحظه از بین می‌رود اما ساختن آن نه روزها، بلکه مدت‌ها زمان میبرد.
روند جدید برای اعتماسازی در بورس
یک کارشناس بازار سرمایه با تاکید بر اینکه بازار سرمایه از لحاظ بنیادی و همچنین عوامل اثرگذار بر روند معاملاتی در شرایط مناسبی برای سرمایهگذاری قرار دارد، گفت: در صورت رفع سه ابهام نرخ بهره بانکی، عوارض گمرکی و قیمت‌گذاری دستوری، می‌توان در انتظار روزهایی روشن در معاملات بورس بود.
علیرضا تاج‌بر در گفتگو با ایرنا، اعتماد سهامداران را مهمترین عامل برای ورود نقدینگی به بازار سرمایه دانست و افزود: بازار سرمایه در یک سال گذشته روزهای سختی را پشت سر گذاشت و به دنبال آن زمینه ایجاد ترس سهامداران برای ورود سرمایه‌هایشان به این بازار فراهم شد.
وی با تاکید بر اینکه بازار سرمایه از لحاظ بنیادی و نیز عوامل اثرگذار بر روند معاملاتی در شرایط خوبی برای سرمایهگذاری قرار گرفته است، گفت: با توجه به قرار گرفتن نرخ جهانی فلزات اساسی و مواد پتروشیمی در بالاترین قیمت‌ها و تثبیت نرخ دلار در قیمت‌های فعلی، امکان سرمایهگذاری درست و کسب بازدهی معقول از بورس فراهم شده است.
با وجود شرایط مثبت در بازار سهام برای سرمایهگذاری اما اعتماد سهامداران برای سرمایهگذاری در بورس و ورود سرمایه خود به این بازار به دلیل نوسان‌های اخیر دچار شک و تردید هستند.
کارشناس بازار سرمایه به وجود ابهاماتی مانند نرخ بهره بانکی، عوارض گمرکی و قیمت گذاری دستوری در میان فعالان بازار اشاره کرد و گفت: چنین مسایلی بر تصمیم سهامداران برای سرمایه گذاری در بورس تاثیرگذار بوده است.
بنابراین بهتر است هر چه زودتر سیاست‌های مدنظر در خصوص این مسایل مشخص شود تا سهامداران قادر به اتخاذ تصمیم برای سرمایهگذاری در این بازار باشند.
وی معتقد است: با توجه به وجود متغیرهای بنیادی مناسب و تاثیرگذار بر بازار اما به دلیل ابهاماتی که معاملات بورس را تحت تاثیر خود قرار داده است، نباید در انتظار ورود سرمایه و سرمایهگذاران جدید به این بازار بود.
کارشناس بازار سرمایه گفت: با توجه به موقعیت مناسب سرمایهگذاری در این بازار در صورت رفع ابهامات مطرح شده می‌توان در انتظار روزهایی روشن در معاملات بورس بود.
وی با اشاره به جلسه اخیر وزیر اقتصاد با سهامداران حقوقی گفت: در ابتدا برخی چنین تصوری را از عملکرد دولت داشتند که مسئولان به فکر بازار سهام نیستند و این بازار را به حال خود رها کرده اند.
اما این جلسه نشان داد که دولت و مسئولان مربوطه نسبت به روند بازار، نظارت داشته و با توجه به وجود وضع نامطلوب در معاملات بورس تصمیم به برگزاری جلسه‌ای برای بهبود هر چه زودتر روند این بازار گرفتند.
تاج‌بر ادامه داد: از طرف دیگر سهامداران حقوقی دارای منابعی خاص نیستند که بتوانند حمایت چندانی را از بازار داشته باشند.
این امر باعث می‌شود تا حمایت‌ها از این بازار به طور مقطعی و کوتاه مدت باشد و نتوان شاهد تاثیر چندان بلندمدتی نسبت به اقدامات انجام شده در این بازار بود.
کارشناس بازار سرمایه با تاکید بر اینکه در حال حاضر بازار نیازمند چند عامل است تا بتواند روند صعودی ادامه‌داری داشته باشد، گفت: در ابتدا باید حمایت‌ها به طور عملی اجرایی شود تا سهامداران آسوده خاطر باشند با توجه به اینکه اعتمادها به مرور به بازار باز می‌گردد؛ بنابراین بهتر است حمایت‌ها به طور مستمر ادامه‌دار باشد تا سهامداران بتوانند سرمایه‌های خود را دوباره وارد این بازار کنند.
وی با بیان اینکه نمی‌توان اعتماد به بازار را در کوتاه مدت بازگرداند، گفت: در صورت تاثیر این حمایت‌ها بر روی تابلوی معاملاتی بورس می‌توان بار دیگر با خیالی آسوده نسبت به سرمایهگذاری در بازار سهام اقدام کرد.
به گفته تاج‌بر، با توجه به اینکه صحبتهای وزیر اقتصاد مثبت و از دل بازار بود، باید در انتظار اجرایی شدن آنها ماند.
کارشناس بازار سرمایه افزود: با وجود اینکه قیمت‌گذاری دستوری زمینه‌ساز ایجاد رانت است اما متاسفانه به راحتی قادر به حذف آن در اقتصاد کشور نیستیم.
تاج‌بر با بیان اینکه باید واقع‌بین بود و این موضوع را پذیرفت که لغو قیمت‌گذاری دستوری و ایجاد فضای رقابتی به عنوان موضوعی ایده‌آل برای هر اقتصادی مطرح می‌شود، گفت: حذف قیمت گذاری دستوری فرآیندی زمان بر است اما به نفع تولیدکننده و مصرف‌کننده و به زیان واسطه هایی است که از این رانت سواستفاده می‌کنند.
کارشناس بازار سرمایه گفت: با توجه به اینکه تولیدکننده و مصرف کننده در بازار سرمایه حضور فعال دارند؛ بنابراین حذف قیمت گذاری دستوری بازار سرمایه را دچار انتفاع خواهد کرد.
اولویت تغییر کرد!
با شروع آبان ماه شاخص کل بازار سرمایه روند نزولی به خود گرفته و وارد کانال 1.2 میلیونی شده است.
با شروع آبان ماه شاخص کل بازار سرمایه روند نزولی به خود گرفته و وارد کانال 1.2 میلیونی شده است. این تغییر کانال باعث شده که سهامداران دیگر امیدی به بورس و کاهش زیان خود نداشته باشند. امروز شاخص کل بازار سرمایه روند مثبتی داشت و در مقابل شاخص هم‌وزن نزولی شد. نکته اساسی اینجاست که شاخص هم‌وزن بیانگر وضعیت نمادهای کوچک و وضعیت واقعی بازار است و این حرکت معکوس به ماهیت بازار و اعتماد سهامداران آسیب میزند.
شاخص کل و شاخص هم‌وزن امروز هر دو در حدود سه هزار واحد نوسان داشتند و در نهایت یکی نزولی و دیگری صعودی شد. برخی از کارشناسان عقیده دارند که این تفاوت روند ناشی از شاخص‌سازی است و برخی دیگر می‌گویند به واسطه مصوبه‌های جدید بازار سرمایه تغییر روند داده است. نکته اساسی اینجاست که بسته ده‌بندی بازار سرمایه در میانه بازار منتشر شد و دقیقا پس از آن شاخص کل کمی نزول کرد و از مثبت بودن خود کاست.
در این مصوبه ده‌بندی آمده است که بیمه کردن سهام حاضر در پورتفوی اشخاص حقیقی تا سقف ۱۰۰ میلیون تومان برای هر نفر (که حدود ۹۶ درصد از تعداد کدهای حقیقی فعال حاضر در بازار را تشکیل می‌دهند) از طریق انتشار عمومی اوراق تبعی و خرید توسط سرمایهگذاران صورت می‌گیرد.
انتشار اوراق اختیار تبعی فروش بر روی سهام موجود در صندوق‌های درآمد ثابت تا سقف ۴۰۰ هزار میلیارد ریال با تضمین اصل ارزش سبد سهام در ابتدای دوره بر اساس ترتیباتی که سازمان بورس اعلام می‌نماید. تزریق منابع جدید توسط صندوق‌های حاکمیتی برای خرید سهام در بازار سرمایه و به‌مرور افزایش مبلغ مذکور. واریز منابع مندرج در ردیف بودجه سال ۱۴۰۱ به صندوق تثبیت از روز شنبه جمعاً به مبلغ حدود ۵۰ هزار میلیارد ریال. هماهنگی، نظارت و پایش مستقیم و مستمر فعالیت اشخاص حقوقی بازار سرمایه شامل شرکت‌ها و نهادهای مالی شبه دولتی، صندوق‌های بازنشستگی و نهادهای نظامی و حمایت این نهادها از سهام ناشران تحت مدیریت خود و توقف فروش تا زمان ثبات در بازار، و انجام اقدامات حمایتی از جمله خرید سهام و انتشار اوراق تبعی حمایتی.
همکاری مشترک بانک مرکزی و وزارت اقتصاد جهت مدیریت نرخ سود. افزایش سپرده‌گذاری مستقیم سازمان بورس نزد صندوق تثبیت. محدود کردن بخش فروش بازارگردان‌ها تا اطلاع ثانوی. توقف پذیره نویسی اوراق بهادار و عرضههای اولیه تا زمان بازگشت ثبات به بازار سرمایه. بازگشت زمان جلسه معاملاتی در فرابورس به روال سابق از ساعت ۱۳: ۰۰ به ۱۲: ۳۰.
به‌طور کلی سهامداران اطمینان چندانی به مصوبات حمایتی ندارند زیرا پیش از این وزیر اقتصاد یک مصوبه ده‌بندی داده بود و پس از آن بازار به جای رشد روند اصلاحی را تجربه کرد که همین موضوع خبر از بیاعتمادی سهامداران نسبت به بازار سرمایه و عدم کارایی مصوبات می‌دهد. پس چرا در این شرایط مسوولان هر روز مصوبه‌ای جدید می‌دهند؟ در حال حاضر مهمترین عملکرد سازمان بورس و مسوولان اقتصادی کشور باید اعتمادسازی در بورس باشد. اکنون هیچ اعتمادی در بورس وجود ندارد و حتی برخی از مسوولان در جهت اعتمادزایی فعالیت بسزایی دارند. برخی از کارشناسان می‌گویند که سازمان بورس مسوولیت محدود دارد و نمی‌تواند با عملکردهای جدید جلوی ریزش بازار را بگیرد اما برخی دیگر می‌گویند سازمان بورس بیکار نشسته و دوست ندارد کاری کند. ولی مساله اینجاست که سازمان بورس تنها در حیطه مسوولیتی خود فعالیت می‌کند و پس از آن وظیفه اعتمادسازی به عهده مسوولان اقتصادی کشور است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که در دوسال اخیر مسوولان اقتصادی کشور فعالیت چندانی برای کاهش زیان یا جبران سهامداران نداشته‌اند و برخلاف وعده‌ها بورس دیگر الویت دولت نیست. یعنی از روز اول بورس اولویت نبوده و تنها صحبت اولویت بوده است اکنون نیز همین است.
اغلب کارشناسان مسوولان اقتصادی کشور و مسوولان بورسی را مقصر صددرصد ریزش بورس میدانند چرا که در 25 سال اخیر نتوانسته‌اند کاری برای جبران سهامداران کنند و این موضوع به اعتماد سهامداران آسیب میزند. یعنی سهامداران می‌گویند که «مسوولان بورس و اقتصاد در این دوسال کاری نکرده‌اند چطور به مصوبه 10بندی اعتماد کنیم و بگوییم ضرر ما جبران می‌شود؟» همین نوع صحبتها مشکل بورس است. باید در دوسال حداقل کاری برای بورس می‌شد و پس از آن وعده جدید برای جبران زیان میدادند. به هر حال با وعده و مصوبه مشکل بورس حل نمی‌شود و رییس سازمان بورس و دیگر مسوولان باید به صورت جدی به بورس توجه کنند و به نوعی به بازار بها دهند با توجه بیشتر به بورس زیان‌ها آرام آرام جبران خواهد شد و در نهایت بازار سرمایه مسیر جدید خود را پیدا می‌کند.
بازار از دریچه معاملات
شاخص کل بورس تهران دیروز شنبه، هفتم آبان‌ماه با سه هزار و ۵۶۴ واحد افزایش، در ارتفاع یک میلیون و ۲۴۴ هزار واحدی قرار گرفت. شاخص هم‌وزن با سه هزار و ۲۱۶ واحد کاهش به ۳۵۸ هزار و ۱۴۳ واحد و شاخص قیمت با یک هزار و ۹۲۰ واحد افت به ۲۱۳ هزار و ۸۲۴ واحد رسید. شاخص بازار اول، پنج هزار و ۵۵۵ واحد افزایش و شاخص بازار دوم، یک هزار و ۹۱۳ واحد افت را ثبت کردند.
دیروز در معاملات بورس تهران، بیش از ۶ میلیارد و ۵۱۷ میلیون سهم، حق‌تقدم و اوراق بهادار به ارزش ۳۸ هزار و ۹۹۲ میلیارد ریال معامله شد. همچنین پالایش نفت بندرعباس (شبندر) با ۸۳۲ واحد، ملی صنایع مس ایران (فملی) با ۷۵۴ واحد، فولاد مبارکه روند جدید برای اعتماسازی در بورس اصفهان (فولاد) با ۷۱۴ واحد، پالایش نفت اصفهان (شپنا) با ۴۰۹ واحد، صنایع پتروشیمی خلیج فارس (فارس) با ۳۹۵ واحد، معدنی و صنعتی گل گهر (کگل) با ۳۷۷ واحد و شرکت سرمایهگذاری غدیر (وغدیر) با ۳۴۹ واحد تاثیر مثبت بر شاخص بورس داشت.
در مقابل گروه مپنا (رمپنا) با ۲۰۴ واحد، نفت بهران (شبهرن) با ۶۴ واحد، شرکت سرمایهگذاری بهمن (وبهمن) با ۶۰ واحد و تولیدی فولاد سپید فراب کویر (کویر) با ۵۹ واحد تاثیر منفی بر شاخص بورس به همراه داشت. بر پایه این گزارش، دیروز نماد فولاد مبارکه اصفهان (فولاد)، ایران خودرو (خودرو)، پالایش نفت بندرعباس (شبندر)، گسترش سرمایهگذاری ایران خودرو (خگستر)، سایپا (خساپا)، پالایش نفت اصفهان (شپنا) و زامیاد (خزامیا) در نمادهای پُرتراکنش قرار داشتند.
گروه خودرو هم در معاملات روز اخیر صدرنشین برترین گروه‌های صنعت شد و در این گروه یک میلیارد و ۱۱۶ میلیون برگه سهم به ارزش ۲ هزار و ۹۸۳ میلیارد ریال دادوستد شد. شاخص فرابورس نیز روز اخیر بیش از ۶۹ واحد کاهش داشت و به ۱۷ هزار و ۱۴۰ واحد رسید. در این بازار بیش از ۲ میلیارد و ۸۵۰ میلیون برگه سهم و اوراق مالی دادوستد شد و تعداد دفعات معاملات امروز فرابورس بیش از ۱۵۳ هزار و ۵۶۷ نوبت بود. پلیمر آریاساسول (آریا)، پالایش نفت شیراز (شراز)، فرابورس ایران (فرابورس)، داروسازی دانا (ددانا) و فرآروده‌های غذایی و قند چارمحال (قچار) و پالایش نفت لاوان (شاوان) با تاثیر مثبت بر شاخص فرابورس همراه بودند، همچنین سنگ آهن گهرزمین (کگهر)، صنعتی مینو (غصینو)، بهمن دیزل (خدیزل)، تولید نیروی برق دماوند (دماوند) و گروه سرمایهگذاری میراث فرهنگی (سمگا) تاثیر منفی بر این شاخص داشتند.
پیش‌بینی هفتگی بورس
به گزارش مردم سالاری آنلاین،شاخص کل بورس تهران در آخرین روز کاری هفته گذشته معادل یک میلیون و ۳۱۰ هزار واحدی بود و این هفته به سطح یک میلیون و ۲۴۱ هزار واحدی رسید و افت بیش از ۵٫۲ درصدی را ثبت کرد.
تقربیا ۲۵ ماه است که بورس روند نزولی دارد و در این مدت شاخص تنها چند ماه کوتاه مثبت بوده و بعد از آن منفی بوده؛ حال در پنجمین ماه متوالی سال ۱۴۰۱ بورس منفی نشده است. این ۲۵ ماه منفی بودن نشان از عدم ارزندگی نیست بلکه اخبار منفی و نبود نقدینگی باعث شده که شاخص کل بورس منفی بماند.
نبود نقدینگی نیز به نبود اعتماد برمیگردد، زمانی که اعتماد نباشد نقدینگی هم وارد بازار سرمایه نمی‌شود. بیاعتمادی نیز به عملکرد مسوولان در بورس پدید آمده است و عملکرد مثبت مسوولان می‌تواند بیاعتمادی بورس را کاهش و وضعیت بازار سرمایه را بهتر کند. با افزایش اعتماد سهامداران نیز می‌توانند نقدینگی وارد بازار کنند و با ورود نقدینگی شاخص رشد و جهش خود را آغاز خواهد کرد.
در یک نظر معادله ساده‌ای است که مسوولان اعتمادسازی کنند تا پول وارد بازار شود و به واسطه ورود پول شاخص روند صعودی به خود بگیرد. اما در اصل مسوولان طی ۲۵ اخیر توانسته‌اند این معادله ساده را حل کنند و هر روز شاخص بیش از گذشته افت می‌کند.
مهرماه سخت بازار
صنایع بورس تهران در مهرماه ۱۴۰۱ به واسطه افت شاخص کل با کاهش تراز قابل توجهی همراه بودند. شاخص کل بورس تهران تا روز ۶ مهرماه روند صعودی داشت و تا تراز یک میلیون و ۳۴۶ هزار واحدی پیش رفت اما با تشدید ناآرامی‌های اجتماعی و قطعی اینترنت بازار بورس تهران با رکود بیشتری مواجه شد و شاخص کل روندی نزولی را تا انتهای مهر ماه در پیش گرفت.
بورس و اوراق بهادار در دو ماهه ابتدای امسال روند صعودی داشت اما از اواسط خرداد ماه روند صعودی آن شکسته شد و شاخص کل وارد یک کانال نزولی شد که همچنان از آن خارج نشده است. در مرداد ماه به وسیله شروع دور جدید مذاکرات احیای برجام بازار بورس و مخصوصاً سهم‌های ریالی بازار، حمایت شدند و در نیمه اول شهریور ماه نیز سهم‌های سبک‌تر بازار با ورود پول حقیقی مواجه شدند اما با همه این اوصاف بازار در این ماه‌ها برایند منفی داشت و شاخص کل نزولی بود.
پیش‌بینی بورس شنبه
ادامه روند نزول بورس در حالی که نسبت قیمت به سود بازار سهام به کم‌ترین میزان از سال ۱۳۹۴ رسیده است و این وضعیت خبر از نبود اعتماد در بورس می‌دهد. تا زمانی که اعتماد در بورس نباشد رشد آن نیز دشوار است و از سوی دیگر نقدینگی نیز وارد بازار نمی‌شود.
با اعتمادسازی یا افزایش اعتماد در بورس نقدینگی جدید وارد بازار سرمایه در نهایت بازار سرمایه رشد و زیان سهامداران جبران می‌شود.
منبع:تجارت نیوز
راه‌های اعتمادسازی به بازار سهام
گروه بورس- هدیه لطفی: ورود به بازار سرمایه و پذیرش در بورس در سراسر جهان ابزاری بسیار مهم برای شرکت‌ها جهت استفاده از منابع و تامین مالی است. منابعی که برخلاف بدهی بانکی «بدون بهره» و «بدون سررسید زمانی» هستند و از این رو جذابیت زیادی برای شرکت‌ها دارند. از سوی دیگر، بالغ بر ۷۰ درصد کل جمعیت برخی از کشورها به سرمایهگذاری در بورس پرداخته و علاوه بر کمک به توسعه اقتصادی شرکت‌ها، با قبول ریسک به کسب سود می‌پردازند.
گروه بورس- هدیه لطفی: ورود به بازار سرمایه و پذیرش در بورس در سراسر جهان ابزاری بسیار مهم برای شرکت‌ها جهت استفاده از منابع و تامین مالی است. منابعی که برخلاف بدهی بانکی «بدون بهره» و «بدون سررسید زمانی» هستند و از این رو جذابیت زیادی برای شرکت‌ها دارند. از سوی دیگر، بالغ بر ۷۰ درصد کل جمعیت برخی از کشورها به سرمایهگذاری در بورس پرداخته و علاوه بر کمک به توسعه اقتصادی شرکت‌ها، با قبول ریسک به کسب سود می‌پردازند. این در حالی است که در کشور ما باوجود جمعیت ۷۵ میلیون نفری، تنها ۵ درصد مردم به سرمایهگذاری در بورس روی آورده‌اند. این آمار در واقع نشان می‌دهد که مردم ترجیح می‌دهند در بازارهای موازی از قبیل طلا، ارز و. سرمایهگذاری کنند تا در بورس.
از سوی دیگر، رواج ذهنیت‌های نادرست در بین مردم درباره بازار سرمایه، به پذیرفتن ریسک بالای این سرمایهگذاری در اذهان عمومی دامن زده و موجب ترس بیشتر از قرار دادن سرمایه‌های خرد در این بازار شده است.
حال باید دید که چگونه می‌توان اعتماد به سرمایهگذاری در بورس را گسترش داد؟ و چه عواملی می‌تواند به ایفای نقش بازار سرمایه در اقتصاد کشور و جذب هرچه بیشتر سرمایه‌های مردمی به این بخش کمک کند؟
در گزارش زیر مسوولان و کارشناسان بازار سرمایه ضمن اشاره به مشکلات فرهنگی، نقدشوندگی و ریسک بازار سرمایه از روش‌های اعتمادسازی به بازار سهام سخن می‌گویند.
ایرانی‌ها ذاتا «ملک» را دوست دارند!
در همین راستا یک کارشناس ارشد بازار سرمایه در سخنان خود چند عامل را مرتبط با میزان مشارکت ضعیف مردم در بازار سرمایه کشور عنوان کرد و گفت: در حال حاضر تنها ۵ درصد از افراد کل کشور سهامدارند، که یکی از دلایل آن مربوط به شرایط فرهنگی ایرانیان است.
اسلامی‌بیدگلی افزود: مردم کشور ما اصولا علاقه زیادی به خرید دارایی‌های فیزیکی دارند، به طوری که از زمان ابداع پول ترجیح میدادند تا اموال خود را به دارایی‌های فیزیکی از قبیل طلا و ملک تبدیل کنند.
وی در ادامه گفت: حل این معضل نیازمند فرهنگ‌سازی و دادن آگاهی‌های بیشتر به سرمایهگذاران است، به طوری که آنها از این موضوع اطمینان پیدا کنند که دارایی‌های مالی که از طریق سرمایهگذاری در بورس به دست می‌آیند از پشتوانه فیزیکی برخوردار است و ارزش برگه‌های کاغذ سهام هیچ تفاوت ذاتی با بسیاری از دارایی‌های فیزیکی ندارد.
این در حالی است که متاسفانه در سال‌های گذشته فرهنگ‌سازی‌های صورت گرفته در این زمینه بسیار ضعیف بوده است.
اسلامی بیدگلی در ادامه بیان کرد: همچنین به رغم رسالت کشور در حرکت از اقتصاد «بانک پایه» به سمت «بازار پایه»، کماکان سرمایه‌گذاری‌ها در بانک‌ها و موسسات مالی صورت می‌گیرد و مردم به دارایی‌های مالی نظیر سهام کم‌اعتماد هستند.
اسلامی‌بیدگلی یکی از دلایل عدم اعتماد افراد به سرمایهگذاری در بورس را گستردگی شعب و توزیع جغرافیایی مناسب شبکه بانکی کشور نسبت به بورس دانست و افزود: در کشور ما بیش از ده‌ها هزار شعبه بانک‌های مختلف وجود دارد و این گستردگی به روستاها و شهرستان‌ها نیز کشیده شده است، این در حالی است که تعداد شعب کارگزاری‌های بورس به عنوان عامل اصلی دسترسی به بازار سرمایه، بسیار اندک است و در برخی از استان‌ها حتی یک دفتر کارگزاری هم وجود ندارد.
وی افزود: پیشرفت‌های تکنولوژی در سال‌های اخیر کمک شایانی به حل این مساله نموده و آغاز به کار معاملات بر خط نیز مزید بر آن شده و اگر فرهنگ‌سازی مناسبی صورت گیرد، مردم در تمام نقاط کشور و با استفاده از اینترنت می‌توانند به سرمایهگذاری در بورس بپردازند.
اسلامی‌بیدگلی در ادامه به رسالت بازارهای سهام اشاره کرد و گفت: یکی از وظایف اصلی بورس‌ها در دنیا ایجاد یک بستر مناسب برای انجام معاملات صحیح و سالم است، به طوری که منافع سرمایهگذاران حفظ شود. او در ادامه افزود: بورس ایران به صورت یک سازمان تشکل یافته است که بیش از ۴۰ سال از عمر آن می‌گذرد و با توجه به این سابقه، دستگاه‌های نظارتی نظیر سازمان و شرکت بورس باید یک بسترسازی مناسب جهت انجام معاملات در یک فضای امن را فراهم آورند.
این بسترها باید در زمینه‌های نرم‌افزاری، سخت‌افزاری و نظارتی ایجاد شوند تا سرمایهگذاری در محیطی شفاف صورت گیرد.
ابزارهای جدید در بورس
این کارشناس در ادامه بیان کرد: بازار سرمایه کشور در سال‌های اخیر تنها پذیرای سهام شرکت‌های بورسی بود و این عدم تنوع باعث شد که انگیزه افراد برای سرمایهگذاری در بورس کاهش یابد، اما این روزها با راه‌اندازی ابزارهای جدید نظیر اوراق با درآمد ثابت، بازار آتی و. تنوع انتخاب افزایش یافته و بالطبع آن اشتیاق برای سرمایهگذاری بالا رفته است.
وی افزود: همچنین سازمان بورس با ایجاد پایگاه‌های اطلاع‌رسانی در تلاش است تا فاصله دسترسی افراد به اطلاعات را یکسان کند و از این طریق سطح دسترسی به اطلاعات برای تمام افراد و در تمام نقاط کشور هماهنگ شود.
این در حالی است که در سال‌های قبل به دلیل نبود این پایگاه‌های اطلاع‌رسانی، افراد عامی متضرر می‌شدند و در نتیجه اعتماد آنها سلب می‌شد.
اسلامی‌بیدگلی یکی دیگر از اتفاقات مهم در زمینه اعتمادسازی به بورس را وجود واسطه‌های سرمایهگذاری عنوان کرد و گفت: در دنیا بیشتر مردم به طور مستقیم وارد سرمایهگذاری به بازار سرمایه نمی‌شوند و این کار را از طریق واسطه‌ها از جمله صندوق‌های سرمایهگذاری انجام می‌دهند.
وی در ادامه افزود: در دو سال اخیر روند تاسیس و تشکیل این گونه نهادها در کشور رو به افزایش است و اگر به صورت مناسب هدایت شوند، کمک شایانی به افراد عامی جهت مشارکت در بورس خواهد شد.
این کارشناس بازار سرمایه در ادامه به نقش مهم بازارگردان‌ها در بورس اشاره کرد و گفت: باید نقش بازارگردان‌ها در حوزه بورس پررنگ‌‌تر شود به طوری که هر زمان افراد تصمیم به خرید یا فروش سهام داشته باشند، بتوانند خواسته خود را انجام دهند، زیرا یکی از عوامل هراس سرمایهگذاران تازه کار عدم دسترسی به امکان فروش سهام در اسرع وقت است. اما در صورت وجود بازارگردان‌ها، از صف‌های خرید و فروش سهام در بازار کاسته شده و در نتیجه اعتماد به بورس افزایش می‌یابد.
اسلامی‌بیدگلی در انتهای سخنانش به جمع‌بندی کل بازار پرداخت و گفت: هر اقدامی که بتواند باعث افزایش کارآیی بازار سرمایه شود، بالطبع باعث رشد اعتماد سرمایهگذاران خواهد شد. این اقدامات باید به گونه‌ای باشد که تمام آحاد مردم با هر درجه ریسک‌پذیری به این بازار جذب شوند و در نتیجه اعتمادسازی بالا رود.
وی در ادامه گفت: نهادهای مالی جدید، شرکت‌های سرمایهگذاری، صندوق‌ها و اوراق بهادار با درآمد ثابت از جمله ابزارهایی است که هر فردی با هر درجه ریسک‌پذیری و سلیقه خاص را به حضور در بازار سرمایه تشویق می‌کند.
مردم از ریسک بورس گریزانند
در این راستا، یکی از کارشناسان بازار مهمترین عامل در عدم اشتیاق مردم به سرمایهگذاری در بورس را کمبود تامین مالی در این زمینه دانست و افزود: در بیشتر کشورهای دنیا، بازار سرمایه به عنوان گزینه اصلی سرمایهگذاری برای مردم مطرح است، این در حالی است که در کشور ما، روند جدید برای اعتماسازی در بورس بانک‌ها این نقش مهم را بر عهده دارند.
ایمان مقدسیان در ادامه بیان کرد: از طرفی دیگر چون فرهنگ‌سازی و ایجاد بستر مناسب در زمینه جذب مردم به بورس در حد کافی صورت نگرفته، این کمبود سرمایهگذاری در بورس به چشم می‌خورد.
این تحلیلگر بازار سرمایه سپس به نوسانات شدید در بورس اشاره کرد و گفت: یکی از علت‌های اصلی تشدید ریسک در بازار سرمایه، نوسانات شدید و روزانه سهام است که اغلب مردم به دلیل آشنا نبودن با ابزارهای کاهش ریسک، این سرمایهگذاری را پرخطر دانسته و ترجیح می‌دهند در بخش‌های دیگر از جمله طلا و ارز سرمایهگذاری کنند.
مقدسیان افزود: در اصول سرمایهگذاری در بورس‌ها ابزارهایی برای کاهش ریسک وجود دارند که از جمله آن می‌توان به صندوق‌های سرمایهگذاری اشاره کرد.
وی افزود: متاسفانه به همان دلایل ذکرشده، عدم آشنایی در این زمینه نیز وجود دارد و اگر فرهنگ‌سازی مناسب در خصوص آشنایی با صندوق‌های سرمایهگذاری صورت گیرد، بالطبع آن ریسک نیز کاهش می‌یابد.
مدیر بخش سرمایهگذاری در کارگزاری سهام‌گستر در ادامه بیان کرد: بازار بورس نیز در سال‌های مختلف فعالیت خود و به روند جدید برای اعتماسازی در بورس خصوص در یک سال اخیر، به دلیل فضای داخلی کشور، مسائل سیاسی و اقتصادی و. نوسانات زیادی را پشت سر گذاشته و این نکته باعث هراس و ترس از سرمایهگذاری در بورس شده است.
مقدسیان در ادامه بیان کرد: تحقیقات به عمل آمده در یک بازه زمانی بلندمدت (از سال ۱۳۷۸ تا ۱۳۸۹) نشان می‌دهد که در بین ۴ بازار طلا، ارز، سهام و مسکن، بازار سهام توانسته بیشترین سودآوری را کسب کند. این در حالی است که در بازه‌های زمانی کوتاه‌تر، نوسانات بورس به مراتب بیشتر است. در شرایط کم‌ثبات بازار، مردم طبیعتا اقبال کمتری به سرمایهگذاری در آن نشان می‌دهند.
مقدسیان یک عامل دیگر در نبود اعتماد به بازار سهام را عدم نقدشوندگی عنوان کرد و افزود: نکته دیگری که در کنار عوامل مزبور به بیاعتمادی مردم نسبت به بازار سهام افزوده، عدم نقدشوندگی است. در برخی مقاطع زمانی و بیشتر در دوران گذشته، نقدشوندگی بازار در سطح پایینی قرار داشت و سهامداران نمی‌توانستند دارایی‌هایشان را به پول نقد تبدیل کنند. این عامل باعث شد که نگرش عامه مردم و آنهایی که آشنایی کافی با مسائل علمی بورس ندارند، به سمت بدبینی سوق یابد و این تعبیر در اذهان عمومی جای گیرد که دسترسی به پول نقد در هر زمان در بورس امکان‌پذیر نیست.
این کارشناس بازار سرمایه در ادامه سخنانش به راهکارهایی برای جلب اعتماد سرمایهگذاران به بورس اشاره کرد و گفت: سازمان می‌تواند با گسترش فرهنگ آشنایی با بورس از طریق مجموعه‌های آموزشی از قبیل کتاب، CD و. مردم را با این فرصت سرمایهگذاری آشنا سازد.
مقدسیان افزود: نمایشگاه بورس در این زمینه نقش مهمی ایفا می‌کند. به طوری که طبق آمارهای رسمی، در دوره پنج ساله گذشته آمار بازدیدکنندگان از نمایشگاه روند افزایشی را طی کرده، اما هنوز هم با آمارهای جهانی فاصله زیادی دارد. اما مهمترین عامل در شناسایی بورس بر عهده صدا و سیما است. باوجود استقبال بخش عمده مردم جامعه از تلویزیون، این رسانه می‌تواند کمک شایانی در اعتمادسازی به بورس انجام دهد.
مقدسیان در ادامه به نقش سازمان بورس اشاره کرد و گفت: بازار سرمایه مکانیزم خاص خود را دارد و اگر دولت و مسوولان اجازه دهند تا بازار به صورت خودانتظام عمل کند و عرضه و تقاضای موجود در آن وضعیت را مشخص کند، بهترین کمک را به رشد این بازار کرده‌اند.
در همین حال، مدیرعامل کارگزاری بانک اقتصاد نوین نظرات متفاوتی از دیگر کارشناسان را درباره موضوع مورد بحث بیان کرد.
نصرالله برزنی در گفت‌وگو با خبرنگار ما گفت: بورسی که در حال حاضر با آن روبه‌رو هستیم، کاملا متفاوت از بورس تجدید حیات شده در سال ۱۳۶۸ است.
از سال ۶۸ و در راستای قانون برنامه ۵ساله اول تاکنون، بازار سرمایه رشد چشمگیری یافته و در واقع تبدیل به بازار شگفتی‌ها شده است. وی افزود: حجم معاملات یک ساله بازار در سال ۶۸ معادل ۹۰۰ میلیون تومان بوده، این در حالی است که اکنون این رقم با رشد چند برابری به ۵۰ میلیارد تومان در روز رسیده است و علت این امر تنها ناشی از حضور بیشتر مردم در بورس است.
برزنی در ادامه بیان کرد: همچنین شاخص نقدی و قیمت که برای اولین بار در سال ۶۹ و با رقم ۱۰۰ آغاز به کار کرد در حال حاضر با رشد هزار و صد برابری به رقم ۱۱۰ هزار واحد رسیده است که تمامی اینها نشانه سوددهی و بالندگی بازار سرمایه کشور است.
وی افزود: هیچ فرصت سرمایهگذاری در کشور یافت نمی‌شود که این‌چنین بازدهی را نصیب سرمایهگذاران کند.
این کارگزار قدیمی بورس در بخشی از سخنانش به حضور غیرمستقیم سهامداران اشاره کرد و گفت: سهامداران تامین اجتماعی، صندوق بازنشستگی کشوری، عدالت و دیگر صندوق‌ها همه به نوعی در بازار سرمایه دخالت دارند و چون افراد زیرمجموعه این صندوق‌ها حضور مستقیم در بازار ندارند، جزو سهامداران مستقیم محسوب نمی‌شوند.
وی افزود: در تمام دنیا صندوق‌های بازنشستگی بیشترین درصد از سهامداران عمده را تشکیل می‌دهند؛ به طوری که بیش از ۵۰ درصد مالکیت سهام در کشورهای اروپایی یا آمریکا را همین صندوق‌های بازنشستگی تشکیل می‌دهند و بدون در نظر گرفتن آنها سهامداری باقی نمی‌ماند.
اینجا دیگر فقط بورس سهام نیست
این کارگزار در ادامه سخنانش به مقیاس نسبی اشاره کرد و گفت: برای هر مبحثی باید مقایسه نسبی و در طول زمان انجام داد، به طوری که بازار سهام حال حاضر را باید با ۱۰ یا ۲۰ سال گذشته مقایسه کرد.
برزنی افزود: اکنون بازار سرمایه تنها بازار مبادله سهام نیست بلکه به بازار فرابورس، آتی، اوراق مشارکت و تسهیلات مسکن گسترش یافته و بدین ترتیب طیف وسیع‌تر از سرمایهگذاران بالقوه جذب این بازار شدهاند. همچنین اعتماد حقیقی‌ها در این چند سال به مراتب بیشتر شده اما همچنان تا رسیدن به ایده‌آل فاصله دارد.
برزنی گفت: با توجه به تمامی این موارد مشاهده می‌شود که مسیر طی شده در ایران، مسیر اعتمادسازی بوده و یکی از نشانه‌های آن همین تصویب و اجرای قانون جدید بازار سرمایه است.
مدیرعامل کارگزاری بانک اقتصاد نوین در پایان گفت: اعتماد بالا، تنوع زیاد و رشد حجم معاملات از دستاوردهای قانون جدید بازار سرمایه است.
با جمع‌بندی نظرات مطرح شده می‌توان گفت کارشناسان بازار سرمایه عواملی نظیر گرایش سنتی مردم به دارایی‌های فیزیکی، ریسک بالای بازار سرمایه، نقدشوندگی ضعیف و عدم فرهنگ‌سازی مناسب را از عوامل کاهش اعتماد به بازار سهام میدانند و برای برطرف شدن این موانع، تقویت تبلیغات تلویزیونی، تشویق به سرمایهگذاری در صندوق‌ها، فعال شدن بازارگردان‌ها و گسترش فیزیکی بورس در کشور را از اقدامات اولیه و ضروری می‌شمرند.
دیدگاه شما