بازارهای مالی بر اساس حق مالی

معرفی کتاب مبانی بازارها و نهادهای مالی

مبانی بازارها و نهادهای مالی (در زبان انگلیسی: Foundations of Financial Markets and Institutions) یک کتاب جامع و عمیق (خیلی عمیق‌تر از چیزی که تصور می‌کنید!) در زمینه بازارها و نهادهای مالی است. کمتر کتابی را می‌توان یافت که اصول بازارهای مالی را مانند این کتاب طبقه‌بندی و ارائه کرده باشد. اگر بازارهای مالی بر اساس حق مالی علاقه دارید بازارهای مالی را اصولی و حرفه‌ای بشناسید، این کتاب بهترین انتخاب شماست.

می‌توانید به جای خواندن این متن، اپیزود شانزدهم و بیست و سوم اینوست پلاس که مرتبط با همین کتاب هستند را گوش کنید. از طریق دو لینک زیر به این اپیزودها دسترسی خواهید داشت.

نویسندگان کتاب

این کتاب توسط سه تن از دانشمندان بزرگ مالی و اقتصاد نوشته شده است. نویسنده اصلی این کتاب، فرانک فبوزی است؛ فبوزی یک اقتصاددان و استاد دانشگاه آمریکایی در زمینه مالی (فایننس) در دانشگاه Yale و MIT است. او به واسطه سال‌ها فعالیت در نهادهای مالی بزرگ آمریکا نظیر «بلک راک»، بازارها و نهادهای مالی را به خوبی می‌شناسد.

نویسنده دوم این کتاب، فرانکو مودیلیانی، یکی از برجسته‌ترین دانشمندان اقتصاد و مالی است و در سال 1985 برنده جایزه نوبل اقتصاد شده است. او که استاد دانشگاه MIT بوده است، هم اکنون از دنیا رفته است، امّا تاثیرات او بر علم اقتصاد جاودانه است.

نویسنده سوم این کتاب، فرانک جونز، سال‌ها در نهادهای مالی آمریکایی بعنوان مدیر ارشد و عضو هیات مدیره فعال بوده و هم اکنون استاد دانشگاه در زمینه مالی است.

ترجمه‌های کتاب

دکتر حسین عبده تبریزی، کتاب مبانی بازارها و نهادهای مالی را به زبان فارسی ترجمه کرده است و آن را بصورت رایگان برای دانلود منتشر کرده است. دکتر عبده تبریزی این کتاب را در سه جلد ترجمه کرده که جلد اول و دوم آن منتشر شده و جلد سوم هنوز ترجمه نشده است. البته ترجمه این کتاب چندان خوب نیست و اگر می‌توانید، بهتر است این کتاب را به زبان اصلی بخوانید. کتاب مبانی بازارها و نهادهای مالی را می‌توانید از لینک‌های زیر دانلود کنید.

محتوای کتاب

همانگونه که گفته شد، این کتاب محتوایی بسیار غنی دارد و در 31 فصل تدوین شده است. در ادامه با محتوای فصل‌های این کتاب آشنا می‌شویم.

فصل اول، مقدمه

خواننده در این فصل با مفهوم کلی دارایی‌های مالی و بازارهای مالی و کارکردهای اقتصادی آن آشنا می‌شود. مفاهیمی چون ابزار حق مالی و ابزار بدهی، بازارهای اولیه و ثانویه، روندهای اساسی بازارهای مالی در سال‌های گذشته و مقدماتی از ابزارهای مشتقه در این فصل پوشش داده شده‌اند.

فصل دوم، نهادهای مالی، واسطه‌های مالی و شرکت‌های مدیریت دارایی

در این فصل با مفاهیمی نظیر سرمایه‌گذاری مستقیم و غیر مستقیم، صندوق‌های پوششی (هج فاند)، مدیریت دارایی و بدهی در نهادهای مالی و نحوه فعالیت واسطه‌های مالی و اهمیت فعالیت آن‌ها آشنا خواهید شد.

فصل سوم، نهادهای سپرده‌پذیر

مفاهیمی نظیر بانک، موسسات اعتباری، قانون‌گذاری بر نهادهای سپرده‌پذیر، روش‌های تامین مالی این نهادها و کفایت سرمایه نهاد سپرده‌پذیر در این فصل پوشش داده شده‌اند.

فصل چهارم، فدرال رزرو و خلق پول

در این فصل با مفاهیمی نظیر بانک مرکزی و نقش آن در اقتصاد، ساختار بانک مرکزی آمریکا و ابزارهای سیاست‌گذاری پولی، خلق پول و سیاست‌های پولی، ذخیره قانونیو همچنین عملیات بازار باز و بازار قراردادهای بازخرید (Repo) آشنا خواهید شد.

فصل پنجم، سیاست پولی

مفاهیم این فصل عبارتند از: اهداف سیاست پولی، نحوه اجرای سیاست پولی و روش اثرگذاری سیاست پولی بر متغیرهای اقتصادی

فصل ششم، شرکت‌های بیمه

در این فصل با مفاهیمی نظیر انواع بیمه، روش‌های سرمایه‌گذاری شرکت‌های بیمه و ساختار شرکت‌های بیمه آشنا خواهید شد.

فصل هفتم، شرکت‌های سرمایه‌گذاری، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله

در این فصل با مفاهیمی نظیر ساختار و انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری، محاسبه قیمت واحد صندوق‌ها، فواید اقتصادی صندوق‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله (ETF) آشنا خواهید شد.

فصل هشتم، صندوق‌های بازنشستگی

این فصل به شرح نحوه عملکرد، ساختار و انواع صندوق‌های بازنشستگی می‌پردازد.

فصل نهم، خواص و قیمت‌گذاری دارایی‌های مالی

این فصل مبانی قیمت‌گذاری و ارزش‌گذاری دارایی‌های مالی (نظیر اوراق قرضه، سهام و …) را مورد بررسی قرار می‌دهد. مفاهیم آن عبارتند از: خواص دارایی‌هایی مالی، نرخ تنزیل و بازده مورد انتظار، ریسک دارایی‌های مالی و بازارهای مالی بر اساس حق مالی رابطه آن با قیمت و قیمت‌گذاری داریی‌های مالی پیچیده.

فصل دهم، سطح و ساختار نرخ‌های بهره

در این فصل، یکی از اساسی‌ترین مفاهیم بازارهای مالی، یعنی نرخ بهره، شرح داده می‌شود. این مفهوم در جای جای علم و صنعت مالی خود را نشان می‌دهد و درک صحیح آن برای همه فعالان بازارهای مالی اهمیت ویژه‌ای دارد. مفاهیم این فصل عبارتند از: سطح تعادلی نرخ‌های بهره، نحوه تغییر نرخ بهره، نظریه‌های نرخ بهره و اوراق قرضه.

فصل یازدهم، ساختار زمانی نرخ‌های بهره

به جرات می‌توان گفت مهم‌ترین ویژگی نرخ بهره ساختار زمانی آن است. ساختار زمانی نرخ بهره یکی از مهم‌ترین نشانگر (اندیکاتور)های انتظارات در اقتصاد است و با درک آن می‌توان به سادگی «حال اقتصاد» را فهمید. مفاهیم این فصل عبارتند از: منحنی بازده (yield curve) و مفهوم ساختار زمانی، انواع شکل‌های منحنی بازده، رابطه نرخ‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت و اینکه چگونه منحنی بازده نشانگر حال اقتصاد است.

فصل دوازدهم، ریسک و بازده و مدل‌های قیمت‌گذاری دارایی‌های مالی

مفاهیم این فصل عبارتند از: بازده تاریخی و بازده مورد انتظار یک سبد از دارایی‌های مالی، ریسک سیستماتیک و غیر سیستماتیک، اثر متنوع‌سازی سبد بر ریسک غیر سیستماتیک، مدل قیمت‌گذاری دارایی‌های مالی (CAPM) و مفهوم بتا.

فصل سیزدهم، بازارهای اولیه و پذیره‌نویسی اوراق بهادار

مفاهیم این فصل عبارتند از: نقش تامین سرمایه‌ها در بازار اولیه و روش‌های پذیره‌نویسی اوراق بهادار

فصل چهاردهم، بازارهای ثانویه

در این فصل، مفاهیمی نظیر اهمیت بازار ثانویه، کارایی بازار و اهمیت وجود کارگزارها و دلالان سهام مورد بررسی قرار می‌گیرند.

فصل پانزدهم، بازار اوراق بازارهای مالی بر اساس حق مالی قرضه خزانه و اوراق شرکت‌های دولتی

مفاهیم این فصل عبارتند از: اهمیت بازار اوراق قرضه خزانه، انواع اوراق قرضه خزانه، بازار اولیه و ثانویه اوراق قرضه خزانه و بازار اوراق قرضه خزانه در خارج از آمریکا

فصل شانزدهم، بازار اوراق قرضه شهرداری‌های آمریکا

مفاهیم این فصل عبارتند از: خریداران اوراق قرضه شهرداری‌ها، انواع اوراق قرضه شهرداری‌ها، ریسک اوراق قرضه شهرداری‌ها، بازارهای اولیه و ثانویه اوراق قرضه شهرداری‌ها، رابطه بازده اوراق قرضه شهرداری‌ها با دیگر اوراق قرضه و وضعیت مالیاتی این اوراق.

فصل هفدهم، بازار سهام عمومی، مبانی و مشخصات

مفاهیم این فصل عبارتند از: ساز و کار معاملات و انواع سفارشات، فروش استقراضی، وجه تضمین، هزینه‌های مبادلات سهام و کارایی قیمت در بازار سهام

فصل هجدهم، بازار سهام عمومی، ساختار و سازمان

مفاهیم این فصل عبارتند از: انواع بازار سهام (سفارش محور، قیمت محور و ترکیبی)، خریداران و فروشندگان در این بازار، واسطه‌های این بازار و آشنایی با بورس اوراق بهادار نیویورک و نزدک و دیگر بازارهای سهام آمریکا.

فصل نوزدهم، بازار ابزارهای اولویت‌دار شرکتی (1)

مفاهیم این فصل عبارتند از: روش‌های تامین مالی شرکت‌ها، انواع ریسک‌های اعتباری (ریسک نکول، ریسک افت رتبه اعتباری و ریسک اسپرد اعتباری) و اهمیت رتبه‌بندی اعتباری

فصل بیستم، بازار ابزارهای اولویت‌دار شرکتی (2)

این فصل به شرح مفاهیمی نظیر ریسک سرمایه‌گذاری در اوراق شرکتی، عوامل موثر بر رتبه‌بندی اوراق، بازار ثانویه اوراق، بازده اوراق پربازده (اوراق آشغال!)، تفاوت میان انواع سهام (سهام ممتاز، بدهی شرکتی و سهام عمومی)، انواع سهام ممتاز (سهام با نرخ ثابت و سهام با نرخ متغیر)، نگاهی به قوانین ورشکستگی در ایالات متحده و روش‌های بازساختاردهی شرکتی

فصل بیست و یکم، بازار تعهدات بانکی

مفاهیم این فصل عبارتند از: دسته بندی بانک‌ها، گواهی‌های سپرده قابل مذاکره، بازار بین بانکی، وجوهات فدرال، نرخ موثر بازار وجوهات فدرال و ضمانت‌نامه‌های بانکی

فصل بیست و دوم، بازار وام‌های رهنی مسکونی

مفهوم وام رهنی مسکونی، ریسک اعتباری وام و دریافت کننده وام، نقدشوندگی وام، جریان نقدی وام و …

فصل بیست و سوم، بازار اوراق بهادار بر پایه وام‌های رهنی مسکونی

مفاهیم این فصل عبارتند از: رشد بازار وام مسکونی در سال‌های اخیر، پروسه اوراق بهادار سازی وام‌های رهنی، نقش نهادهای دولتی در این بازار و ریسک بازپرداخت پیش از موعد در وام‌های مسکونی

فصل بیست و چهارم، بازار وام رهنی تجاری و اوراق بهادار بر پایه وام‌های رهنی تجاری

تفاوت وام رهنی تجاری و مسکونی، انواع مستغلاتی که وام رهنی تجاری دریافت می‌کنند، روش‌های سنجش عملکرد (بازده) وام‌های رهنی تجاری و ریسک بالون

فصل بیست و پنجم، اوراق بهادار بر پایه دارایی

روش ساخت اوراق بهادار بر پایه دارایی‌های مختلف، انواع اوراق بهادار بر پایه دارایی، روش‌های بهبود کیفیت اعتباری اوراق بهادار ساخته شده، ساختار جریان نقد اوراق بهادار ساخته شده و ریسک این اوراق بهادار

فصل بیست و ششم، بازار آتی

آشنایی با قراردادهای آتی، کارکرد اقتصادی بازار آتی، تفاوت قرارداد آتی و سلف (Forward)، نقش اتاق تسویه در بازار آتی، مفهوم وجه تضمین و نقش بازار آتی در اقتصاد.

فصل بیست و هفتم، بازار اختیار معامله

مفهوم قراردادهای اختیار معامله، انوع قراردادهای اختیار معامله، اختیار معامله آمریکایی و اروپایی، تفاوت میان آتی و اختیار، مشخصات ریسک و بازده قراردهای اختیار، نقش قرارداد اختیار در پوشش ریسک، اثر اختیار معامله بر ریسک و بازده پورتفو و انواع اختیار موجود (اختیار نرخ بهره، اختیار شاخص سهام و …)

فصل بیست و هشتم، قیمت‌گذاری قراردادهای اختیار و آتی

ایده اصلی قیمت‌گذاری مشتقات، آربیتراژ میان بازار نقد و آتی و نحوه تعیین قیمت بر اساس این آربیتراژ، اثر زمان تسویه بر قیمت قرارداد، دلیل تفاوت قیمت نظری و قیمت واقعی، مفهوم ارزش ذاتی و پریمیوم زمانی، عوامل موثر بر قیمت قرارداد اختیار (قیمت دارایی پایه، تلاطم مورد انتظار، زمان تا سررسید قرارداد، قیمت اعمال، نرخ بهره کوتاه‌مدت و جریانات نقد دارایی پایه) و قیمت‌گذاری قرارداد به روش دوجمله‌ای (binomial)

فصل بیست و نهم، بازار مشتقات نرخ بهره (نرخ سواپ، کپ، فلور و سلف)

مفاهیم اصلی این مشتقات، علت رشد بازار سواپ، قرارداد ترکیبی اختیار و سواپ (سواپشن) و کپ و فلور نرخ بهره

فصل سی‌ام، بازار ابزارهای انتقال ریسک اعتباری

مشتقات اعتباری و انواع آن، رخدادهای اعتباری، سواپ‌های نکول اعتباری (Credit Default Swap)، تعهدات بدهی وثیقه شده و کارکرد اقتصادی آربیتراژ

فصل سی و یکم، بازار فارکس و ابزارهای کنترل ریسک

نرخ تبدیل ارز، روش‌های تبدیل ارز، ریسک نرخ ارز، آربیتراژ مثلثی، ساختار بازار فارکس و ابزارهای پوشش ریسک فارکس

دوره مبانی بازارها و نهادهای مالی

اینوست پلاس دوره «مبانی بازارها و نهادهای مالی» را بر اساس این کتاب برگزار کرده است. این دوره بصورت صوتی تدریس شده و در اختیار علاقه‌مندان قرار داده شده است. برای اطلاع از نحوه ثبت نام و حضور در این دوره روی این لینک کلیک کنید.

مفهوم بازار مالی یا بازار سرمایه چیست؟

علم اقتصاد با وجود تمام بزرگی و گستردگی خود و علیرغم آنچه به نظر می‌رسد علمی ساده است. بازار سرمایه (بازار مالی) مانند بازار پول، بازار بورس، بازار طلا و مسکن، بورس کالا و بورس اوراق بهادار از جمله اصطلاحات رایج بازارهای مالی بر اساس حق مالی بازارهای مالی بر اساس حق مالی در این عرصه هستند. شاید گستردگی همین اصطلاحات در اقتصاد باشد که آنرا پیچیده و سخت جلوه می‌دهد.

همه ما افرادی را می‌شناسیم یا زندگینامه افرادی شنیده یا دیده‌ایم که موفقیت‌های بزرگی در هر یک از بازارهای بزرگ اقتصادی کسب کرده‌اند و به چهره‌ای ثروتمند، موفق و شناخته شده تبدیل شده‌اند. برای موفقیت در هر یک از این بازارهای مالی ابتدا باید نسب به آنها آگاهی پیدا کرد، پس اجازه دهید در گام اول با مفهموم ابتدایی هر یک از آنها آشنا شویم.

جایگاه بخش مالی در اقتصاد یک کشور:

نظام مبتني بر اقتصاد بازار در سطح كلان به وجود بازارهاي 4 گانه اعتقاد دارد. اين بازارها عبارتند از: بازار كالا، بازار كار، بازار پول و بازار سرمايه. تجزيه و تحليل بازارهاي 4 گانه تعادل عمومي را به اثبات مي‌رساند. دو بازار از بازارهاي ياد شده در ارتباط با بخش مالي مي‌باشد. بخش مالي روي دوم سكه اقتصاد است كه در واقع مكمل بخش واقعي اقتصاد است. بنابراين تعادل بلند مدت و با ثبات هر نظام اقتصادي هنگامي به دست مي‌آيد كه دو بخش مالی و اقتصادی با ارتباطات دروني خود در شرايط تعادلي عمل كنند. بر اين اساس مي‌توان گفت كه بخش مالي تزريق كننده حيات به بخش حقيقي اقتصاد است و منظور از توسعه مالي، توسعه سيستم يا بخش مالي يعني بازارها، نهادها و ابزارهاي مالي مي‌باشد.

ساختار بازار سرمایه کشور:

نهادهاي مهم بازار سرمايه كشور عبارتند از:

1- شوراي عالي بورس

2- سازمان بورس و اوراق بهادار

3- شركت بورس بازارهای مالی بر اساس حق مالی اوراق بهادار

4- شركت بورس كالاي ايران

5- شركت سپرده گذاري مركزي اوراق بهادار و تسويه وجوه

6- نهادهاي مالي شركت مديريت فناوري بورس تهران

بررسی بازار های مالی در یران و انواع آن:

. بازار مالی یا بازار سرمایه چیست؟

بازار مالی (Financial Market) اصطلاحی گسترده است که برای طیف وسیعی از بازارها به کار می‌رود. هر بازاری که در آن تجارتی صورت می‌گیرد یک بازار مالی محسوب می‌شود. حتی بازارهایی که در آنها تجارت اوراق بهادار شامل سهام، اوراق قرضه، ارز، فلزات و مشتقات آنها انجام می‌شود هم بازار مالی هستند.

. بازار پول چیست؟

یکی از بازارهای مالی، بازار پول است که در آن از هر ابزار یا دارایی با توان نقد شوندگی بالا یا ابزارها و دارایی‌های خرد برای تبادل استفاده می‌شود. این ابزارها معمولا توسط شرکت‌ها، اشخاص، بنگاه‌های تجاری و شرکت‌ها استفاده می‌شوند و در واقع نوعی جانشین پول هستند که سررسید کمتر از یک سال دارند.

عدم نیاز به هم‌زمانی دریافت پول و انجام مخارج یکی از اصلی‌ترین دلایلی است که اشخاص و بنگاه‌ها از بازار پولی استفاده می‌کنند. از جمله ابزارهای بازار پول می‌توان به سپرده‌ها، وام با وثیقه، حواله و بروات اشاره کرد.

» بازارهاي مالي بر پايه معيارهاي متفاوتي قابل طبقه‌بندي هستند «

1- طبقه‌بندي بر اساس نوع دارايي

2- طبقه‌بندي بر اساس مرحله عرضه اوراق بهادار

3- طبقه‌بندي بر اساس سررسيد تعهدات مالي

. انواع بازارهای مالی بر اساس نوع دارايي:

در اين بازار، سهام شركت‌ها كه نشانگر مالكيت دارنده آن در شركت است، دادوستد مي‌شود.

ب) بازار اوراق بدهی

بازاري است كه در آن ابزارهاي با درآمد ثابت (اوراق قرضه) دادوستد مي‌شوند.

ج) بازار ابزارهای مشتق

بازاري است براي معاملات ابزارهايي مبتني بر دارايي‌هاي مالي يا فيزيكي از كه آن جمله مي‌توان به اختيار معامله و قرارداد آتي اشاره كرد.

انواع بازارهای مالی بر اساس مرحله عرضه اوراق بهادار:

الف) بازار اولیه (Primary Market)

بازار اوليه جايي است كه بنگاه اقتصادي مي تواند در آن دارايي هاي مالي خود را با منابع مالي بلند مدت مبادله كند. در اين بازار منتشر كننده اوراق بهادار اقدام به فروش اين اوراق مي كند تا وجوه مورد نياز خود را تامين كند. دليل اصلي قابليت فروش اين اوراق وجود بازار ثانويه است.

ب) بازار ثانویه (Secondary Market)

در اين بازار اوراق بهاداري كه قبلا منتشر شده مورد خريد و فروش قرار مي‌گيرند. وجود اين بازار مشاركت‌كنندگان را مطمئن مي‌سازد كه مي‌توانند اوراق بهادار خود را به راحتي به فروش برسانند و مشكلي از نظر تبديل به نقد كردن دارايي‌هاي مالي‌شان نداشته باشند. در مورد اوراق قرضه كه داراي سررسيد مشخصي مي‌باشند، وجود اين بازارها اين امكان را فراهم مي‌آورد تا دارندگان اين اوراق مجبور به نگهداري آن‌ها تا تاريخ سررسيد نباشند. علاوه بر آن بازار ثانويه قيمت سهام جديدي كه قرار است در بازار اوليه عرضه شود را تعيين مي‌كند.

» بازار ثانویه خود به دو زیر بازار تقسیم می‌شود «

1. بازار سازمان یافته بورس اوراق بهادار (Stock Market)

بورس اوراق بهادار، یک بازار متشکل و رسمی سرمایه است که در آن خرید و فروش سهام شرکت‌ها، اوراق قرضه دولتی و یا مؤسسات معتبر خصوصی تحت ضوابط، قوانین و مقررات خاصی انجام می‌شود. خرید و فروش اوراق بهادار در ایران نیز به‌طور رسمی و دائمی در محلی معین به نام بورس اوراق بهادار تهران انجام می‌شود. تعیین قیمت هر سهم در این بازار بر مبنای عرضه و تقاضای آن است.

2. بازار فرابورس (Over the Center Market)

بازار فرابورس ایران نیز در آبان سال ۱۳۸۷ فعالیت خود را تحت نظارت سازمان بورس اوراق بهادار آغاز کرد که این بازار دارای ساختار و جایگاه قانونی مشابه بورس است، اما شرایط پذیرش و معامله در آن ساده‌تر است تا اهرمی کمک‌کننده به تامین مالی اقتصاد کشور باشد. بازار سهام فرابورس ایران شامل بازارهای اول، دوم و پایه است. سهام شرکت‌هایی که شرایط لازم را داشته باشند در بازار اول و دو مبادله می‌شوند و شرکت‌هایی که این شرایط را نداشته باشند می‌توانند در بازار پایه معامله شوند.

تفاوت بازار پول و بازار سرمایه چیست؟

برخلاف تصور بسیاری از افراد، بازار پول و بازار سرمایه یکی نیستند و تفاوت‌های اساسی و چشمگیری به عنوان بازار مالی با هم دارند. همانطور که قبل‌تر اشاره کردیم یکی از بارزترین این تفاوت‌ها این است که بازار سرمایه منحصرا به سرمایه گذاری میان مدت و بلند مدت (یک ساله و بیشتر) می‌پردازد و بازار پول غالبا به خرید و فروش ابزارهای مالی با سررسید کمتر از یک سال محدود است.

دیگر تفاوت بزرگ بازار پول و بازار سرمایه ابزارهای مالی متفاوت آنهاست؛ در حالی بازارهای مالی بر اساس حق مالی که بازار پول از سپرده‌ها، وام با وثیقه، حواله و بروات استفاده می‌کند، بازار سرمایه از اوراق بهادار (سهام) و اوراق مشارکت استفاده می‌کند.

بازار سرمایه محلی برای عرضه و فروش و سهام و اوراق قرضه برای بازه‌های زمانی بیش از یک سال و سرمایه گذاری‌های میان مدت و بلند مدت است، در حالی که تمرکز بازار پولی بر سرمایه گذاری‌های کوتاه مدت کمتر از یک ساله.

بازار طلا یا بورس طلا چیست؟

وقتی به نواسانات بازار سرمایه سکه و طلا بخصوص در سال‌های اخیر نگاه می‌کنیم و عدم وجود ثبات اقتصادی و کاهش ارزش پول ملی را هم چاشنی آن کنیم، تبدیل سرمایه راکد به طلا و سکه عملی عقلانی به نظر می‌رسد.

اما وقتی درباره بازار طلا و سکه و خرید و فروش آنها صحبت به میان می‌آید، اکثر ما تصویری مشخص از آن در ذهن داریم؛ مراجعه به بازار و یا صرافی‌ها برای خرید و فروش طلا و سکه.

در حالی که این کار نه تنها راه معامله و خرید و فروش طلا و سکه نیست، بلکه راه کم ریسک‌تر و مناسب‌تری هم وجود دارد. خرید طلا (صندوق طلا) در بورس یکی از راه‌ها مناسب، به صرفه و کم ریسک برای سرمایه گذاری در این بازار است.

انواع بازارهای مالی بر اساس سررسید تعهدات مالی:

بازار پول بازاري براي دادوستد پول و ديگر دارايي‌هاي مالي جانشين نزديك پول است كه سررسيد كمتر از يكسال دارند. همچنين مي‌توان از بازار پول به عنوان بازار ابزارهاي مالي كوتاه مدت با ويژگي اندك بودن ريسك عدم پرداخت، نقدشوندگي و ارزش اسمي زياد نام برد.

سهام عادي نوعي ابزار سرمايه‌گذاري است كه نشانگر مالكيت دارنده آن در يك شركت سهامي است و به دو دسته سهام با نام و سهام بينام تقسيم مي شود.

سهام ممتاز نوعي اوراق بهادار است كه دارنده آن نسبت به درآمدها و دارايي‌هاي شركت، حق يا ادعاي محدود و معيني دارد. اين سهام زماني منتشر مي‌شود كه هزينة سهام عادي بالاتر باشد.

اوراق قرضه اسنادي هستند كه به موجب آن‌ها ناشر متعهد مي‌شود مبالغ معيني (بهره سالانه) را در فاصله‌هاي زماني مشخص به دارنده پرداخت كند و در سررسيد، اصل مبلغ را بازپرداخت كند.

اوراقي است كه سود علي الحساب دارد و صادركننده اوراق متعهد مي شود اصل پول و سود قطعي را در تاريخ معين پرداخت كند.

آموزش بورس قسمت 27 – حقوق سهامداران بورس

هر یک از سهامداران با سرمایه گذاری و خرید سهام شرکت های بورسی منافع و حقوقی دارند که امکان نقض آن وجود ندارد و باید از آن مطلع باشند؛ حقوق و منافعی که ناشی از مالکیت سهام شرکت های بورسی است در قانون تجارت کاملا مشخص شده است و اطلاع از این حقوق و منافع ضروری بوده و می تواند در آینده حضور سهامداران در بازار سرمایه سود آور واقع شود.

در این میان بر اساس قانون تجارت ایران هر یک از سهامداران حقوق مالی و غیر مالی دارند که در ادامه به منافعی و حقوقی که سهامداران با خرید سهام شرکت های بورسی دارند اشاره خواهد شد. در حالت کلی سهامداران دارای دو نوع حق می باشند: حقوق مالی سهامداران و حقوق غیر مالی.

. حقوق مالی سهامداران

الف) سود سالیانه شرکت های بورسی: یکی از ابتدایی ترین منافع هر یک از سهامداران شرکت های بورسی، سود سالیانه شرکت ها است که این منافع جز حقوق مالی سهامداران به شمار می رود؛ به بیان دیگر سهامداران با خرید سهام شرکت های بورسی، در انتهای سال مالی می توانند در مجمع عمومی شرکت های بورسی حضور به عمل آورند و در مورد نحوه تقسیم سود سالیانه بر اساس تعداد سهمی که دارند، تصمیم گیرنده باشند.

در مجامع عمومی شرکت های بورسی، سهامداران تخصیص میزان سود به ازای هر سهم را مشخص می کنند و یا در صورتی که در مجمع عمومی در این باره تصمیمی گرفته نشود، هیأت مدیره آن شرکت بورسی نحوه پرداخت را تعیین خواهد کرد و هر یک از سهامداران به ازای تعداد سهمی که دارند، سود سالیانه ای را دریافت می کنند و از این موضوع هر ساله منتفع خواهند شد. از طرفی نحوه محاسبه سود سالیانه شرکت های بورسی به این صورت است که سود سالیانه از زیان های سال های مالی قبل و اندوخته قانونی و سایر اندوخته های اختیاری کسر شده و باقیمانده با سود قابل تقسیم سال های قبل که تقسیم نشده است جمع بسته می شود.

ب) افزایش قیمت سهام: یکی دیگر از منافع سهامداران در شرکت های بورسی، افزایش قیمت سهام است و این منافع نیز به عنوان حقوق مالی سهامداران در نظر گرفته می شود؛ به عبارت دیگر قیمت سهام شرکت های بورسی هر روزه دست خوش تغییراتی قرار خواهد گرفت و افزایش و کاهش پیدا می کند. هنگامی که قیمت سهام شرکت های بورسی بر اساس عوامل مختلف افزایش می یابند، سهامداران با سود آوری مناسبی همراه می شوند و در صورت فروش سهام بازارهای مالی بر اساس حق مالی این شرکت ها، می توانند با منافعی همراه شوند.

ج) دریافت سهام جایزه و حق تقدم حاصل از افزایش سرمایه: یکی دیگر از منافعی که سهامداران با خرید سهام از آن بهره مند می شوند و اتفاقا این منافع نیز جز حقوق مالی سهامداران تعریف می شود، حق تقدم افزایش سرمایه است؛ به عبارت دیگر شرکت های بورسی ممکن است بازارهای مالی بر اساس حق مالی تصمیم به افزایش سرمایه بگیرند و این افزایش سرمایه با انتشار سهام جدید میسر می شود؛ در این شرایط سهامداران تمایل دارند که نسبت به دیگر خریداران سهام در افزایش سرمایه در اولویت قرار گیرند؛ چون قیمت پیشنهادی فروش سهام شرکت در افزایش سرمایه با قیمت بازار سهام تفاوت های جدی دارد و سهامداران با خرید سهام جدید میتوانند به بازارهای مالی بر اساس حق مالی سود آوری مناسبی دست پیدا کنند.

حقوق غیر مالی

الف) حق رأی: همان طور که پیش تر مطرح شد، شرکت های بورسی هر ساله مجمع عمومی را برگزار می کنند که در این مجامع عمومی به تصمیمات کلان و اساسی شرکت های بورسی می پردازند؛ معمولا این تصمیمات شامل انتخاب اعضای هیأت مدیره و بازرسان شرکت، تغییرات سرمایه، تقسیم سود، تغییرات اساسنامه، انحلال شرکت و… است.

یکی از حقوقی غیر مالی که سهامداران شرکت های بورس دارند، حق رأی در این مجامع است؛ به بیان دیگر رأی سهامداران می تواند در فعالیت یک سال آینده شرکت بورسی بسیار تأثیر گذار باشد و حتی منافع مالی را برای سهامداران به همراه داشته باشد. این در حالی است که حق رأی سهامداران بورس بر اساس تعداد سهامی که دارند، تعیین می شود و سهامدارانی که تعداد سهم بیشتری از شرکت بورسی داشته باشند، با حق رأی بیشتری همراه خواهند شد و متناسبا میزان تأثیر گذاری آنها نیز بیشتر خواهد بود.

این موضوع نیز بسیار حائز اهمیت است که حق رأی سهامدار می تواند از طریق اعطای وکالت به فرد دیگری واگذار شود و در صورتی که سهامدار مجال حضور در مجمع عمومی را نداشته باشد، وکیل آن فرد می تواند حق رأی داشته باشد.

از طرفی حق رأی در نظر گرفته شده برای سهامداران نیز به دو صورت ساده و تجمعی است؛ به عبارت دیگر در رأی گیری ساده هر سهم یک رأی دارد اما این موضوع فرایند رأی گیری را با معضلات و چالش های جدی همراه می سازد؛ چون رای سهامدارانی که تعداد سهم کمی دارند و تعداد این افراد هم زیاد است، به تنهایی نمی تواند در تصمیمات کلان شرکت های بورسی تأثیر گذار باشند و سهامدارانی که تعداد سهم بالایی دارند به راحتی می توانند به عنوان نمونه ترکیب هیأت مدیره را تعیین کنند؛ این موضوع باعث شده به غیر از رأی ساده، رأى تجمعی نیز برای سهامداران در نظر گرفته شود که در این نوع رأی گیری، تعداد آرای هر رأی دهنده در تعداد مدیرانی که باید برای هیأت مدیره انتخاب شوند، ضرب شده و حق رأی برای هر رأی دهنده، برابر با حاصل ضرب مذکور خواهد بود، با توجه به این موضوع، رأی دهنده می تواند آرای خود را به یک نفر بدهد یا آن را بین چند نفر تقسیم کند.

با استفاده از رأی تجمعی، سهامداران اقلیت نیز می توانند در چینش هیأت مدیره تأثیر گذار باشند و نماینده ای در هیأت مدیره داشته باشند.

ب) حق واگذاری سهام: یکی از حقوق غیر مالی اولیه ای که قانون تجارت برای سهامداران لحاظ کرده است، حق واگذاری سهام است؛ به این صورت که سهامداران امکان واگذاری سهام خود را به دیگری دارند و به راحتی می توانند با مراجعه به کارگزاری ها خرید و فروش سهام شرکت های بورسی را انجام دهند.

ج) حق اطلاع: حق اطلاع نیز یکی دیگر از حقوق غیر مالی سهامداران بورس است که از این طریق می توانند قبل از انعقاد مجمع عمومی در مرکز شرکت حضور پیدا کنند و به صورت حساب ها مراجعه کند و یا از ترازنامه و حساب سود و زیان و گزارش عملیات مدیران و گزارش بازرسان رونوشت بگیرد. از طرفی سهامداران حق دارند که از برگزاری مجمع عمومی اطلاع پیدا کنند؛ البته در برخی از مواقع این اطلاع رسانی از طریق پست و یا انتشار اطلاعیه یا دعوتنامه در روزنامه های کثیرالانتشار انجام می شود.

اوراق بهادار

انواع اوراق بهادار کدامند؟ چگونه اوراق بهادار را نقد و یا معامله کنیم؟ امروزه که بورس و فرابورس بازارش داغ شده و در هر زمان و مکان و قشری از مردم از بورس صحبت می شود، شاید در این صحبت از اوراق بهادار هم شنیده باشید و لازم بدانید اوراق بهادار را بهتر بشناسید و با انواع آن هم آشنا شوید.

در مقاله حاضر تلاش می شود اوراق بهادار و انواع آن را توضیح دهیم و در ادامه شرح دهیم اوراق بهادار شامل چه نوع سرمایه گذاری می باشد و همچنین ارتباط اوراق بهادار با بورس و فرابورس را شرح دهیم.

اوراق بهادار:

در تعریف و تخصصی از اوراق بهادار که در زبان لاتین با عبارت (Securities) شناخته می شود تضمین کننده حقوق مالی برای مالک می باشد که می تواند آن را معامله کند. اوراق بهادار (Securities) یک نوع دارایی نا مشهود به شمار می آید. دارنده این دارایی مالی می تواند در هر زمان که بخواهد این اوراق بهادار را به شخص دیگری منتقل کند.

دارندگان اوراق و بهادار حق و حقوق مشخصی دارند. در واقع اصطلاح اوراق بهادار یک ابزار مالی دارای ارزش پولی هستند که قابلیت تبدیل به پول نقد را دارند. اوراق بهادار علاوه بر سرمایه گذاری، می تواند یکی از مسیر های تأمین مالی هم باشد.

اوراق بهادار شامل برگه هایی می باشند که به خودی خود فاقد ارزش مالی هستند، ولی با داشتن اوراق بهادار می توان این اوراق را خرید و فروش و به پول نقد تبدیل کنید. به عبارتی اوراق بهادار می تواند نمایان و نشان دهنده نوعی از مالکیت در یک شرکت سهامی عام (از طریق سهام) باشد یا رابطه طلبکاری با یک نهاد دولتی یا یک شرکت (از طریق اوراق قرضه) یا حقوق مالکیت دیگری را نشان دهد.

سرمایه گذاری به وسیله اوراق بهادار:

نهادی که اوراق بهادار را برای فروش انتشار می دهد، به عنوان صادر کننده اوراق بهادار نام برده می شود و افرادی که این اوراق را خریداری می کنند، سرمایه گذار نامیده می شوند.

به عبارتی، اوراق بهادار به عنوان یک سرمایه گذاری و ابزاری برای سرمایه گذاری که به وسیله آن، شهرداری ها، شرکت ها و سایر مراکز تجاری می توانند سرمایه های جدیدی برای خود جذب کنند. شرکت ها می توانند با مراجعه به مردم سرمایه قابل توجهی به دست آورند.

مثالی برای برای جذب سرمایه از طریق اوراق بهادار:

برای نمونه می توان به سهام اشاره داشت که سهام را با عرضه اولیه عمومی به فروش می رسانند. نهاد های کشوری، استانی و شهری هم می توانند با صادر کردن اوراق قرضه شهری، برای یک پروژه خاص سرمایه متفاوت و زیادی را جذب کنند.

با توجه به نیاز بازار (تقاضای بازار) یا سیستم قیمت گذاری یک موسسه، افزایش سرمایه از طریق اوراق بهادار صورت می گیرد که می تواند یک جایگزین بسیار مناسب باشد برای تأمین اعتبار و سرمایه مورد نیاز پروژه از طریق وام بانکی باشد.

خرید در حاشیه در اوراق بهادار:

خرید اوراق بهادار با پول وام، عملی که با نام خرید در حاشیه شناخته می شود، که یکی از روش های سرمایه گذاری و جذب سرمایه محبوب می باشد. در واقع، در این حالت یک شرکت امکان دارد حقوق مالکیت را به صورت پول نقد یا سایر اوراق بهادار بدهی (چه در زمان شروع و چه به طور پیش‌فرض) یا سایر تعهدات به نهاد دیگری تحویل دهد.

امروزه این تصفیه دیون وثیقه ای، به ویژه در بین سرمایه گذاران نهادی یه شکلی زیادی افزایش پیدا کرده است.

پیشگامان بی نهایت مطالعه مقاله رابطه حجم معامله با قیمت سهام را به شما عزیزان پیشنهاد می کند.

اوراق بهادار در بورس

اوراق بهادار در بورس:

اوراق بهادار قابل معامله که در بورس اوراق بهادار ذکر شده اند و صادرکنندگان آن می توانند با اطمینان از بازار منظمی که در آن تجارت صورت می گیرد، به دنبال جذب سرمایه گذار باشند. سیستم های تجارت الکترونیکی در سال های اخیر رواج و طرفدارن چشم گیری داشته اند و همین موضوع برای اوراق بهادار مسیر هایی را فراهم کرده است.

برای مثال همچون بورس، فرابورس یا مستقیما در بین سرمایه گذاران به صورت آنلاین معامله انجام می شوند. (در صورت تمایل برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید به مقاله بورس و فرابورس مراجعه بفرمایید).

روند پیشرفت اوراق بهادار:

تا قبل از سال1390، اوراق مشارکت به عنوان تنها ابزار مالی از گروه اوراق بهادار با درآمد ثابت (به اختصار بازار اوراق بدهی) شناخته می شد، که این اوراق هم تنها در شبکه بانکی معامله می شد.

قسمت زیادی از مشکل خرید و فروش و معامله اوراق در شبکه بانکی به شکل بود که اوراق همواره با قیمت اسمی معامله می شدند و در این صورت زمانی که نرخ ها در بازار تغییر پیدا می کردند، طبیعتا اوراق با نرخ بالاتر کمیاب می شد و دارندگان آن اوراق تمایلی به عرضه اوراق نداشتند و در عوض اوراق با نرخ پایین تر بدون مشتری می ماند و یا به طور کامل به فروش نمی رسید.

این یکی از عوامل تاثیر گذار در این امر نبود یک سیستم معاملاتی مناسب در شبکه های بانکی بود که اجازه نوسان را به قیمت نمی داد. در حالی که در سیستم معاملاتی بازار سرمایه، امکان معامله اوراق با نرخ توافقی و بر اساس عرضه و تقاضا صورت می گرفت و به همین علت نیز از سال 1390 به تدریج یک سری تغییرات در بازار معاملاتی صورت گرفت که موجب انتقال همه اوراق بدهی از سیستم های بانکی به سیستم های معاملاتی بورس‌های کشور را شاهد هستیم.

انواع اوراق بهادار؛

• اوراق بدهی
• اوراق حقوق صاحبان سهام
• اوراق مشتقه

اوراق بدهی:

از طریق بدهی سرمایه های خرد و کلان جمع می شود و اهداف سازمانی را می شود پیش برد. که از یک طرف تامین کننده بودجه می باشد و از طرفی موجب پیاده سازی طرح های شرکت و سازمان ها می باشد و همچنین روشی است برای پایین آوردن ریسک و ایمن کردن سرمایه گذاری.

متقاضیان اصلی نشر و انتشار اوراق بدهی به طور معمول دولت ها می باشند. اوراق بدهی دولتی از معتبر ترین نوع اوراق بدهی در همه بازار های جهان محسوب می شود که در حالت ریسک اعتباری کشور ها را نشان می دهد.

در واقع هر چه اوراق بدهی دولتی یک کشور با ارزش تر باشد به این معنای می باشد که اقتصاد و دولت آن کشور از شرایط بهتری و کم ریسک تری برخوردار هستند.

ویژگی های اوراق بدهی:

تاریخ سررسید: بهره سالانه در زمان هایی مشخص به دارنده خریدار سهام پرداخت می شود، این پرداخت همیشه در زمان مشخصی صورت می گیرد که به این پرداخت بهره زمان سر رسید گفته می شود.

ارزش اسمی: اصل مبلغ وام، در تاریخ سر رسید اوراق بدهی که به خریدار تعلق می گیرد.

نرخ سود اسمی: بهره ای که به شکل دوره ای تا سررسید اوراق پرداخت می شود.

قیمت فروش: قصد روش مالک سهام، و نگاه نداشتن سهام تا زمان سر رسید.

نرخ سود تا سررسید (YTM): زمانی که افراد اوراق بدهی را در اولین روز انتشار خریدار کنند، نرخ سودش اسمی خواهد بود. اما اگر بعد از منتشر شدن در قیمت تعیین شده در بازار اوراق بدهی را خریداری کند باید اوراق را نگاه داشته تا زمان سررسید که آن را نرخ سود تا سررسید یا YTM می گویند.

نکته مهمی که لازم است بدانید این موضوع می باشد که اوراق بدهی در بازار فرابورس و بازار اصلی انتشار می یابد.

اوراق بدهی از انواعی است:

• اوراق قرضه
• اوراق قرضه با نرخ بهره ثابت
• اوراق قرضه با نرخ بهره شناور
• اوراق خزانه دولتی
• اوراق صکوک شرکتی
• اوراق مشارکت دولتی
• اوراق مشارکت شرکتی
• اوراق مرابحه
• اوراق استصناع
• اوراق منفعت
• گواهی سپرده

پیشگامان بی نهایت مطالعه مقاله مدیریت ریسک را به شما عزیزان پیشنهاد می کند.

اوراق سهام:

هرگاه سرمایه یک شرکت، سازمان یا نهاد مالی به قسمت های مساوی تقسیم شود به هر کدام از این قسمت ها سهم از آن شرکت سهامی گفته می شود.

به خرید هر تعداد از سهام های شرکت های سهامی صاحبان سهام گفته می شود (در صورت تمایل برای کسب اطلاعات بیشتر پیشنهاد می کنم به مقاله سهام و انواع سهام مراجعه بفرماید.)

انواع سهام:

• سهام عادی
• سهام ممتاز
• سهام با نام
• سهام بی نام

اوراق بهادار مشتقه:

یکی از انواع اوراق بهادار می باشد، که معاملات آن مبنی بر کالا های فیزیکی و یا دارایی های پایه ای صورت می گیرد. منظور از دارایی پایه ای؛ نرخ بهره، صنعت ساخت و ساز و یا هر نمونه ای از دارایی های دیگر.

ارزش اوراق مشتقه به یک یا چند دارایی که از آن مشتق باشند بستگی دارد. مشتقه قراردادی است بین دو یا چند طرف که بر اساس یک یا چند دارایی است. ارزش مشتقه به ‌وسیله نوسانات دارایی مبنا مشخص می شود.

انواع اوراق بهادار مشتقه:

• قرار دادهای سلف
• قرار دادهای آتی
• قرار دادهای اختیار معامله
• قرار دادهای معاوضه

بازار معاملاتی اوراق مشتقه بازار بورس یا بازارهای تشکیل شده در خارج از بورس هستند. اوراق مشتقه خارج از بورس بخش بزرگ‌ تری از مشتقه ها را شامل می شود که هنوز قانون گذاری نشده اند، در حالی که مشتقه های معامله شده در بورس دارای استاندارد سازی هستند.

با این توضیح باید گفت که اوراق مشتقه معامله شده خارج از بورس در اکثر اوقات دارای ریسک بیشتری نسبت به مشتقه های استاندارد است.

نگارش: ساناز یوسفی

به منظور کسب اطلاعات بیشتر، مطالعه مقاله بودجه ریزی را به شما عزیزان پیشنهاد می نماییم.

بازارهای مالی بر اساس حق مالی

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

بازارهای مالی بر اساس حق مالی

Samadi S, Nasrollahi K, Karamalian Cichani M. Development of Financial Markets and Economic Growth. QJER 2007; 7 (3) :1-16
URL: http://ecor.modares.ac.ir/article-18-162-fa.html

صمدی سعید، نصرالهی خدیجه، کرمعلیان سیچانی مرتضی. بررسی رابطه بین توسعه بازارهای مالی و رشد اقتصادی. پژوهشهای اقتصادی (رشد و توسعه پايدار) 1386; 7 (3) :16-1

بازارهای مالی دارای نقش کلیدی در تجهیز و هدایت وجوه موجود در اقتصاد به سمت بخشهای تولیدی و صنعتی و به تبع آن بهبود رشد اقتصادی هستند. تا حدی که به عقیده برخی اقتصاددانان گسترش بازارهای مالی موتور محرک رشد اقتصادی کشورها می باشد. این تحقیق به بررسی رابطه توسعه بازارهای مالی و رشد اقتصادی در ایران و 13 کشور منتخب طی سالهای 2003-1988 می پردازد. جهت آزمون فرضیات تحقیق از مدل بک و لوین (2003) و سه روش علیت گرنجر، آزمون ARDL و روش برآورد Panel Dataاستفاده شده است. برآورد آزمون علیت بین اندازه بازار بورس و رشد تولید نشان می‌دهد، در ایران بانک و بورس تاثیر قابل ملاحظه‌ای بر رشد GDP ندارند ولی تاثیر رشد اقتصادی بر بورس مثبت و معنادار است. نتیجه برآورد مدل به روش Panel Data نشان می‌دهد در مجموع 14 کشور مورد بررسی در بخش واقعی سرمایه‌گذاری و نیروی کار اثر کاملا مثبت و معناداری بر رشد اقتصادی دارند. در بخش پولی اثر بانک‌ها مثبت و معنادار است. تاثیر بورس بر رشد اقتصادی هرچند مثبت است، ولیکن معنادار نمی‌باشد. نتیجه آزمون ARDL برای ایران بین سالهای 1976 تا 2003 نشان می‌دهد، رابطه مثبت همجمعی بلند‌مدت بین بازارهای مالی و رشد اقتصادی وجود ندارد. به طور خلاصه رابطه بلند مدت بین بازار پول و رشد اقتصادی منفی است و بین بازار سرمایه و رشد اقتصادی کشور هیچ رابطه بلند مدت معناداری وجود ندارد .

بازنشر اطلاعات
	این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

• خوانندگان

لطفاً نشانی پست الکترونیک خود را برای دریافت اطلاعات و اخبار پایگاه در کادر زیر وارد کنید.

این نشریه ی دارای دسترسی باز، تحت قوانین گواهینامه بین‌المللی Creative Commons Attribution 4.0 International License منتشر می‌شود که اجازه اشتراک (تکثیر و بازآرایی محتوا به هر شکل) و انطباق (بازترکیب، تغییر شکل و بازسازی بر اساس محتوا) را می‌دهد.