خروج نقدینگی از بازار ادامه دارد

کمبود نقدینگی عامل رکود بازار سرمایه

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا ؛ علی پور رمضان با بیان اینکه ارزش معاملات به کمترین مقدار در دو ماه گذشته رسیده است افزود: روند خروج پول حقیقی از بازار ادامه دارد.

وی تصریح کرد: مادامی که شاهد افزایش ارزش معاملات و ورود پول حقیقی نباشیم این روند اصلاحی تغییر بزرگی نخواهد داشت.

این کارشناس بازار سرمایه اضافه کرد: در حال حاضر نسبت p/e بازار سرمایه به حدود ۵.۹ واحد رسیده که در سه سال گذشته این مقدار بی سابقه بوده و ارزش دلاری بازار سرمایه نیز به کمترین از ۲۱۰ میلیارد دلار رسیده که این مقدار نیز در نوع خود بی سابقه است.

وی تاکید کرد: این دو عامل مهم نشان از ارزندگی بازار از منظر بنیادی دارد.

این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به تاثیر افزایش نرخ بهره بین بانکی بر بازار سرمایه اضافه کرد:کنترل این نرخ به عنوان یکی از عومل مهم و تاثیر گذار می‌تواند مانع از خروج پول از بازار سرمایه شود و همین ترتیب در تصمین‌های اثرگذاری که خارج از بازار سرمایه گرفته می‌شود، باید شرایط بازار و میلیون‌ها سهامدار دیده شود.

وی درباره افزایش ساعت معاملات فرابورس هم گفت: بازار سرمایه ایران در مقایسه با دیگر بازار‌های مالی بین المللی کمترین زمان معاملاتی را دارد.

پور رمضان افزود: افزایش زمان معاملات گامی موثر به سوی نزدیک شدن به استاندارد‌های روز دنیا است و انتظار می‌رود در نماد‌های بورسی هم این قانون اجرا شود تا شاهد تطابق زمان معاملات در همه تابلو‌های بازار سرمایه باشیم.

وی اضافه کرد: افزایش زمان معاملات مزایای متعددی دارد که از مهمترین آن می‌توان به افزایش نقدشوندگی بازار، تطابق و هماهنگی بیشتر با بازار ارز و بازار‌های جهانی، افزایش حجم معاملات روزانه و کمک به تسهیل انجام معاملات بلوکی بازار اشاره کرد.

سقوط بورس در کانال 1/2 میلیونی / سرازیری بورس ادامه دارد؟

رکنا اقتصادی: روز گذشته غلبه عرضه بر تقاضا در بورس آن‌چنان شدید شد که شاخص کل بورس تنها در عرض یک روز معاملاتی به میزان ۱۹هزار واحد ریزش کرد و از لحاظ درصدی عقبگردی ۴۷/ ۱واحدی را به نمایش گذاشت.

به گزارش رکنا، در حال حاضر بررسی‌ها حکایت از آن دارد که با عقب‌نشینی از سنگر ۳/ ۱میلیون واحدی در روز یکشنبه و تثبیت نماگر اصلی بازار زیر این سطح در روز دوشنبه، راه برای افت بیشتر دماسنج بورس هموار شده است. همچنین با ارزیابی متغیرهای اثرگذار بر بورس می‌توان به این نتیجه رسید که در وضعیت رکودی بازارهای جهانی و چشم‌انداز رکودی‌تر اقتصادهای مطرح دنیا که آمارهای کلان ثبت‌شده از آنها حکایت از این مساله دارد، احتمالا نمی‌توان چندان به آینده دل‌خوش کرد. سیاست‌های ضدکرونایی اژدهای زرد نیز قطعه دیگری است که این پازل را کامل می‌کند. چنین عواملی آن هم برای بورس کامودیتی‌محور ایران در میان‌مدت سیگنال مثبتی نخواهد بود؛ اگرچه به‌واسطه سقوط دو روز اخیر، احتمال تقویت محدود تقاضا در روزهای پیش‌رو نیز منتفی نیست.

بورس اوراق‌بهادار تهران در حالی حمایت معتبر یک‌میلیون و ۳۰۰‌هزارواحدی را از دست داد که در جریان معاملات سومین روز از هفته نماگر اصلی تالار شیشه‌ای با کاهش بیش از ۱۹‌هزار واحدی در سطح یک‌میلیون و ۲۷۷‌هزار واحد تثبیت شد؛ این در حالی است که تا پیش از این بسیاری از کارشناسان معتقد بودند با توجه به گزارش عملکرد ۶‌ماهه شرکت‌ها احتمالا حمایت و کف‌سازی معتبری در محدوده یک‌میلیون و ۳۰۰‌هزار واحد صورت بگیرد، اما بازار سهام برخلاف آنچه که انتظار می‌رفت بر مدار نزولی باقی‌ماند و با از‌دست‌دادن سطح یک‌میلیون و ۳۰۰‌هزار واحدی این احتمال را بیش از پیش تقویت کرد که احتمالا نماگر اصلی بورس تهران تا سطح یک‌میلیون و ۲۷۰‌هزار واحد یا احتمالا در سناریویی بدبینانه‌‌‌‌‌‌تر تا محدوده پایین‌تری افت کند.

سقوط آزاد شاخص‌کل

در جریان معاملات روز دوشنبه نماگر اصلی بازار با کاهش ۴۷/ ۱‌درصدی معادل ۱۹‌هزار و ۶۴ واحد کاهش داشت و در سطح یک‌میلیون و ۲۷۷‌هزار واحد قرار گرفت. نماگر هم‌وزن بازار نیز همگام با شاخص‌کل با افت ۱۸/ ۱‌درصدی در سطح ۳۷۷‌هزار واحد قرار گرفت. نبود جریان نقدینگی کافی در بازار سهام در کنار خروج ادامه‌دار سرمایه از بازار، بورس تهران را در مسیر بی‌تفاوتی قرار داده که نسبت به هیچ خبر و گزارشی که به بازار مخابره می‌شود، واکنشی نشان نمی‌دهد. در چنین شرایطی که فضای معاملاتی بازار سهام به‌طور کلی مناسب نیست، ناشران نیز به انتشار اطلاعات به‌موقع به سهامداران پایبند نیستند و این موضوع باعث‌شده تا علاوه‌بر افزایش ریسک معاملات در بازار یادشده، فعالان بازار سرمایه نیز نسبت به گزارش‌ها و اخباری که بازار را تحت‌تاثیر قرار می‌دهند، بی‌تفاوت باشند، به‌طوری‌که در معاملات روز گذشته نیز مجموع ارزش معاملات خرد سهام در سطحی پایین‌تر از دو‌هزار ‌میلیارد‌تومان باقی‌ماند و با افزایش ۶/ ۱۱‌درصدی در مقایسه با روز گذشته رقم ‌هزار و ۵۵۸‌میلیارد‌تومان را به‌ثبت رساند.

ضمن اینکه در ادامه روند خروج نقدینگی از بازار حدود ۱۹۵‌میلیارد‌تومان از سرمایه سرمایه‌گذاران خرد از بورس تهران خارج شد و برای هفدهمین روز متوالی خروج نقدینگی از بازار یادشده به‌ثبت رسید؛ این در حالی است که در روز گذشته گروه «محصولات شیمیایی‌» با بیش از ۳۹‌میلیارد‌تومان خروج نقدینگی، بیشترین خروج سرمایه حقیقی درمیان صنایع را به‌نام خود به‌ثبت رساند و پس از آن صنعت «فلزات اساسی‌» با خروج پول حدود ۱۷/ ۳۵‌میلیارد‌تومانی در دومین‌مرتبه از بیشترین خروج نقدینگی درمیان صنایع موجود در بازار سهام قرار گرفت. در عین‌حال گروه «خودرو و ساخت قطعات‌» با جذب نقدینگی بیش از ۸۵۰‌میلیون ‌تومانی در صدرجدول ورود نقدینگی صنایع قرار گرفت و پس از آن گروه «انبوه‌سازی‌» بیشترین ورود پول حقیقی را به‌ثبت رساندند. به تفکیک نمادهای معاملاتی نیز طی دادوستدهای روز گذشته بازار سرمایه «شپنا‌» با خروج بیش از ۷/ ۱۵‌میلیارد ‌تومان در صدر خروج نقدینگی بورس روز گذشته قرار گرفت، پس از آن، «فولاد‌» با خروج بیش از ۳/ ۱۴‌میلیارد‌تومانی در رده دوم خروج پول حقیقی از نمادهای معامله‌شده بورس تهران قرار گرفت و در‌مرتبه بعدی جدول نیز «شتران» با خروج حدود ۱۳‌میلیارد‌تومانی بیشترین خروج سرمایه در روز دوشنبه را به‌نام خود به‌ثبت رساند؛ این در حالی است که نمادهای «شبندر‌» و «وآذر‌» به ترتیب با ورود پول حدود ۸/ ۳۹‌میلیارد‌تومان و بیش از ۲/ ۴‌میلیارد‌تومان همراه شدند.

بورس و بودجه

در حال‌حاضر بازار سرمایه در شرایطی قرار دارد که تقریبا بازار فرصت تاثیر‌پذیری از گزارش‌های ۶‌ماهه شرکت‌ها را از دست داده و گزارش‌های منتشرشده نیز به واسطه جو غالبی که بر بازار حاکم است، جز نوسان‌هایی نصفه و نیمه در مقاطعی و برخی تک‌سهم‌های محدود نتوانستند آنطور که انتظار می‌رفت شرایط نسبتا مثبتی در بازار ایجاد کنند؛ این در حالی است که بر اساس تحلیل کارشناسان بورسی صنایعی مانند سنگ‌آهن، فولاد، فلزات و برخی پتروشیمی‌‌‌‌‌‌‌ها وضعیت چندان مناسبی در ۶‌ماهه ابتدایی سال ‌نداشتند اما در مقابل برخی صنایع کوچک نظیر غذایی‌ها، کاشی‌ها، سیمان، دارو و البته برخی تک‌سهم‌ها و پالایشی‌‌‌‌‌‌‌ها وضعیت بهتری را تجربه کردند. در چنین شرایطی است که به‌نظر می‌رسد در کنار ریسک‌های متعدد سیاسی و غیر‌سیاسی که همواره بازار را تحت‌تاثیر خود قرار می‌دهد، احتمالا از این پس بازار میزبان خبرها و تحولات بودجه‌ای و همچنین گزارش عملکرد ماهانه مهر‌ماه شرکت‌ها قرار گیرد.

دو گزینه پیش‌رو

بررسی شرایط کلی بازار سهام حکایت از آن دارد که در وضعیت فعلی دو گزینه پیش‌روی بورس است که بر این اساس احتمالا دو سناریو پیش‌روی سرمایه‌گذاران این بازار خواهد بود. در سناریوی اول هرچند بر اساس تحلیل کارشناسان احتمال به‌وقوع پیوستن آن کم است، فرض می‌شود جریان نقدینگی جدیدی آرام‌آرام وارد بازار شود و قدرت خریدار در بازار نسبتا افزایش یابد، به‌طوری‌که فرض می‌شود احتمالا سهم‌های بزرگ به واسطه گزارش عملکردها، رفتار دولت درخصوص بودجه و همچنین رفتار بازار کمی درجا زده و آرام می‌شوند اما احتمالا خروج نقدینگی از بازار ادامه دارد برخی سهم‌های کوچک که هم گزارش خوبی داشته و هم احتمال افزایش اقبال بازار به آنها زیاد است، بیشتر مورد‌توجه سرمایه‌گذاران قرار خواهند گرفت.

در سناریوی بعدی که احتمالا بدبینانه‌ترین حالت ممکن است فرض بر این است که روند فرسایشی معاملات همچنان ادامه یابد و به‌دنبال این با پایداری طولانی‌مدت رکود در معاملات به تعبیر برخی تحلیلگران احتمالا مرگ مغزی بورس تهران را شاهد خواهیم بود، ضمن اینکه شرایط فعلی بازار سهام نیز بر این نگرانی می‌افزاید که بازار در عین ارزندگی در مداری خنثی باقی‌بماند. به تعبیر دیگر روند معاملات به گونه‌ای باشد که احتمالا بورس تهران نوسان‌های کوتاه‌مدت مثبت و منفی داشته باشد که برآیند آن برای بازار و سرمایه‌گذاران مطلوب نخواهد بود. ضمن اینکه به‌نظر می‌رسد در شرایط فعلی بازار سهام فارغ از ناامیدی‌‌‌‌‌‌‌هایی که ناشی از مشکلات داخلی است، آمار و اعداد منتشرشده از اقتصادهای جهانی نیز سیگنال خوبی به بازار مخابره نمی‌کنند، به‌طوری‌که نرخ افزایش دستمزد در آمریکا بعد از ۳۴‌سال ‌نسبتا آرام، اکنون از دهه ۱۹۷۰ پیشی گرفته است.

بر این اساس آمار و اعداد منتشرشده خبر از تورمی فراگیر در اقتصاد جهانی می‌دهد که راه طولانی برای کنترل آن نیاز است. احتمالا در ادامه رکودی سخت گریبانگیر بازارها خواهد شد. از طرفی کاهش رشد در اقتصاد منطقه یورو در‌ ماه اکتبر عمیق‌تر دیده می‌شود و هر دو بخش خدمات و تولید همچنان شاهد تشدید رکود برای شروع سه‌ماهه چهارم هستند. ارقام ناامیدکننده داده‌های تقاضای چین نیز قیمت نفت را بیش از یک‌درصد کاهش داد. بر این اساس، با توجه به تاثیر‌پذیری بازار سرمایه ایران از متغیرهای جهانی و به ویژه وضعیت اقتصاد چین که مهم‌ترین خریدار کامودیتی ایران است، این عوامل در کنار هم خبر از ادامه روند رو به افول بورس تهران می‌دهد، بنابراین طبیعی است که تقاضایی در بازار وجود نداشته باشد و به‌دنبال نگرانی‌های موجود سرمایه‌گذاران به‌دنبال فروش سهم‌های خود و خروج از بازار سرمایه باشند. البته این احتمال منتفی نیست که در روزهای پیش رو عواملی خارج از پیش فرض های این تحلیل هر چند موقت روند بازار سهام را معکوس کنند و افزایش تقاضا منجر به تغییر کوتاه مدتی سمت و سوی شاخص کل بشود.

مسیر معاملات

نگاهی دقیق‌‌‌‌‌‌تر به روند معاملات بازار سهام در روز دوشنبه نشان می‌دهد که بورس تهران از آغاز معاملات خروج نقدینگی از بازار ادامه دارد تحت‌تاثیر ‌نماد معاملاتی «فولاد» در مدار نزولی قرار گرفت، به‌طوری‌که در ۱۵ دقیقه ابتدایی نماگر اصلی بازار با تاثیرپذیری از نمادهای «فولاد‌»، «فارس‌» و «کچاد‌» با کاهش ۲‌هزار و ۲۹۰ واحدی مواجه شد. شاخص هم‌وزن نیز در مدت زمان یادشده افتی ۲۸ واحدی را به‌ثبت رساند؛ این در حالی است که شاخص‌کل تا میانه‌‌‌‌‌‌های بازار تحت‌تاثیر معاملات نمادهای «فولاد‌»، «نوری» و «فارس» کاهش بیش از ۳هزار و ۳۹۹ واحدی را به‌ثبت رساند. افزایش عرضه‌ها در بازار در حالی ادامه خروج نقدینگی از بازار ادامه دارد یافت که شاخص‌کل نهایتا در پایان معاملات روز دوشنبه افت چشمگیر بیش از ۱۹‌هزار واحدی را به‌ثبت رساند و در کانال یک‌میلیون و ۲۷۷‌هزار واحد مورد معامله قرار گرفت؛ این در حالی است که‌نماد معاملاتی «فولاد‌» با بیش از ۳‌هزار و ۶۸۴ واحد تاثیر منفی، نقش اول افت دیروز شاخص را بر عهده داشت. در‌مرتبه دوم نیز‌نماد «کچاد‌» با‌ هزار و ۳۱۴ واحد تاثیر مثبت بر شاخص‌کل بیشترین تاثیر مثبت بر نماگر یادشده را به‌ثبت رساند. در نقطه مقابل ‌نماد «شبندر‌» با بیش از ۶۸۷ واحد بیشترین تاثیر مثبت را روی نماگر اصلی بازار سهام داشت. شاخص هم‌وزن هم همانند شاخص‌کل از ابتدای معاملات در ریلی نزولی نوسان کرد و نهایتا با افتی ۱۸/ ۱‌درصدی (معادل ۴‌هزار و ۴۵۸ واحد) به معاملات خود پایان داد.

چالش خروج نقدینگی از بورس با رشد بازارهای آلترناتیو

عضو شورای عالی بورس با بیان اینکه با عملیات بازار باز در ایران دخالت‌های شبکه بانکی کانالیزه می‌شود بنابراین این بازار تفاوت معناداری با تعاریف جهانی دارد، گفت: از آنجایی که نقدینگی در حال تولید است و هیچ بازار آلترناتیوی هم وجود ندارد که سرمایه‌گذاران پول خود را به آن بازار هدایت کنند، بنابراین همچنان بازار سرمایه جذاب است.

به گزارش صدای بورس ، علی اسلامی بیدگلی در گفت‌وگو با ایلنا درباره تاثیر آغاز عملیاتی بازار باز اظهار داشت: عملیات بازار باز را باید از چند جنبه مورد بررسی قرار داد. بخش مهم این است که با شروع به کار عملیات بازار باز کشف نرخ‌ها بهتر انجام می‌شود.

وی افزود: اما آن چیزی که امروز به عنوان عملیات بازار باز در اقتصاد ایران تعریف شده با آن موضوعی که در متون کتاب‌ها به عنوان عملیات بازار باز می‌خوانیم، تفاوت معناداری دارد. با عملیات بازار باز در ایران دخالت‌های شبکه بانکی کانالیزه می‌شود بنابراین این بازار تفاوت معناداری با تعاریف جهانی دارد. از این رو باید انتظارات تعدیل شود و نباید انتظار همان اثرگذاری را داشته باشیم.

عضو شورای عالی بورس ادامه داد: عملیات بازار باز به نقدشوندگی بیشتر اوراق درآمد ثابت منجر می‌شود که به کشف قیمت‌ها و تعیین نرخ‌ها کمک کند.

اسلامی با بیان اینکه مهمترین اثر عملیات بازار باز در جمع‌آوری نقدینگی از طریق انتشار اوراق است، گفت: نباید تنها از عملیات بازار باز انتظار کاهش رشد نقدینگی را داشت اما این عملیات می‌تواند به کنترل رشد نقدینگی کمک کند.

وی در پاسخ به این سوال که عده‌ای بر این باورند که میزان انتشار ۸۰ هزار میلیارد تومان اوراق با ۲۰۰۰ هزار میلیارد تومان تناسبی ندارد که بتواند در کنترل نقدینگی اثرگذار باشد، گفت: این موضوع درست است و رقم اوراق آنچنان بالا نیست که بتواند در این زمینه اثرگذار باشد اما مسئله این است که باید میزان افزایش حجم نقدینگی را دید و نه کل حجم نقدینگی که البته ۸۰ هزار میلیارد تومان اوراق حتی نسبت به درصد افزایش نرخ نقدینگی هم عدد کمی است.

عضو شورای عالی بورس با تاکید بر اینکه دولت باید برای کاهش نرخ رشد نقدینگی راهی پیدا کند، اظهار داشت: نرخ نقدینگی با اصلاح مشکل سه‌گانه اقتصاد ایران خروج نقدینگی از بازار ادامه دارد یعنی نرخ بهره، نرخ ارز و یارانه‌های انرژی مهار می‌شود و اگر این سه نرخ کنترل نشود، نمی‌تواند انتظار اصلاح را داشت.

وی افزود: حال اینکه عملیات بازار باز یکی از ابتدایی‌ترین ابزارهای دولت برای مهار رشد نرخ نقدینگی است. موضوع مهم این است که در نهایت مقصد این نقدینگی‌ها کجاست. بازار سرمایه اگر این فرصت را داشته باشد که شرکت‌های جدیدی را وارد مجموعه کند و افزایش سرمایه به این شرکت‌ها برسد، می‌تواند محل خوبی برای جمع‌آوری نقدینگی باشد، در غیر این صورت خود بازار سرمایه هم ممکن است دچار پدیده حباب شود.

اسلامی با تاکید بر اینکه دولت نه در ایران و نه در هیچ کجای دنیا امکان جذب و هدایت نقدینگی را ندارد، گفت: اگر هدایت نقدینگی از سوی خروج نقدینگی از بازار ادامه دارد دولت انجام شود منجر به رانت و متورم شدن بخش نامولد خواهد شد و نهادهای پولی و بازار سرمایه هدایت نقدینگی را باید بر عهده داشته باشند.

وی همچنین درباره آغاز به کار اوراق گام از امروز اظهار داشت: هنوز بسیاری از موضوعات اوراق گام نهایی نشده است. دو مسیر برای اوراق گام پیش‌بینی شده است؛ اول اینکه انتشار این اوراق در شبکه پولی و تسویه آن در بازار سرمایه باشد. مسیر دوم این است که هم انتشار و هم تسویه آن از کانال بازار سرمایه انجام گیرد.

عضو شورای عالی بورس با بیان اینکه مجموعه این تصمیمات و اقدامات منجر به افزایش تنوع ابزارها در بازار سرمایه می‌شود که به رونق این بازار کمک می‌کند، گفت: مسئله کلیدی این است که خروج نقدینگی از بازار ادامه دارد محیط اقتصادی کشور تا چه حد سالم و مولد است و سرمایه‌گذاران را به سرمایه‌گذاری در این بازار هدایت می‌کند. به طور قطع اگر مجموعه اقتصاد نتواند این اقدامات را انجام دهد با چالش مواجه خواهیم شد.

اسلامی با اشاره به پیش‌بینی بازار سرمایه تا پایان سال اظهار داشت: در اقتصاد ایران پیش‌بینی کردن کار پیچیده‌ای است چراکه بخش‌های عمده‌ای از سیاستگذاری‌ها و تعیین نرخ‌ها با دولت است و با یک مجوز برای کاهش یا افزایش نرخ بهره می‌توان سرنوشت سایر بازارها را نیز تغییر داد.

وی افزود: بازار سرمایه به دلایلی امکان رشد دارد که مهمترین آن خارج از بازار است؛ از آنجایی که نقدینگی در حال تولید است و هیچ بازار آلترناتیوی هم وجود ندارد که سرمایه‌گذاران پول خود را خروج نقدینگی از بازار ادامه دارد به آن بازار هدایت و از کاهش ارزش پول جلوگیری کنند، بنابراین همچنان بازار سرمایه جذاب است.

عضو شورای عالی بورس تاکید کرد: موتور محرک دیگری که برای بازار سرمایه وجود دارد بحث جو روانی بازار است و از آنجایی که این بازار به طور مرتب در حال رشد است، افرادی که هنوز به بازار ورود نکرده‌اند احساس باخت می‌کنند و این باعث می‌شود ورود نقدینگی به این بازار افزایش یابد.

اسلامی تاکید کرد: ‌از آنجایی که بازار سرمایه رشد بسیار زیادی کرده این نگرانی هر لحظه وجود دارد که با شروع به کار یکی از بازارهای آلترناتیو و رشد آن، بازار سرمایه با چالش خروج نقدینگی مواجه شود.

هابیل خاوری: فضای بورس را به نفع حقوقی ها کردند

هابیل خاوری کارشناس بازار خروج نقدینگی از بازار ادامه دارد سرمایه با انتقاد از دیدگاه موجود نسبت به بورس، گفت: فضای بازار را به نفع حقوقی‌‎ها و سهامداران عمده رقم زده‌اند.

هابیل خاوری در گفت‌وگو با شهر بورس، درباره وضعیت بازار سرمایه، اظهار داشت: صحبت هایم را با این جمله از اسطوره سرمایه گذاری دنیا وارن بافت شروع می کنم که در مصاحبه‌ای بیان کرده‌اند که اگر از من بپرسید بازار فردا چگونه است می گویم نمی‌دانم، یک هفته بعد چگونه است، یک سال بعد یا دوسال بعد باز هم می‌گویم نمی‌دانم، اما به تمامی افراد می گویم که روی موفقیت صنایع و شرکت ها و کشورتان شرط ببندید.

وی افزود: متاسفانه در کشور ما بازاری که خود سپر تورمی است را عامل تورم می دانند و فضای بازار را به نفع حقوقی ها و سهامدران عمده رقم می‌زنند. فقط می‌توان گفت که حقیقی های بازار محکوم به سرمایه گذاری بلندمدت شده‌اند. در ابتدای هر بحث تحلیلی بهتر است شرایط روانی حاکم بر معاملات را مورد بررسی قرار دهیم تا درک بهتری به‌دست آوریم.

این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به وضعیت معاملات امروز، خاطرنشان کرد: در معاملات امروز 20 تیر ماه 1401 چیزی حدود 522 نماد منفی و 192 نماد صف فروش و در مقابل تنها 86 نماد مثبت و 31 نماد صف خرید داشتیم که اغلب از سهم های کوچک بازار بودند. همچنین ارزش معاملات خرد بازار در معاملات امروز به میزان 3375 میلیارد تومان به ثبت رسید و شاهد خروج نقدینگی به میزان 792 میلیارد تومان از سوی حقیقی های بازار بودیم.

هابیل خاوری ادامه داد: با نگاه اجمالی به این اطلاعات می توانیم مشاهده کنیم که تا حدودی حقیقی ها به بازار روی خوش نشان نمی دهند. به‌طوری که از 23 خرداد ماه تا به امروز حتی یک روز هم ورود پولی به ثبت نرسیده است. پیش بینی می‌شود تا پایان هفته، روند معاملاتی به همین صورت بوده و بازار به صورت کم رمق و بدون تحرکات پولی در نماد و یا گروه خاص، ادامه مسیر خواهد داد؛ مگر این خبری تاثیر گذار باعث تغییر این روند شود که این موضوع را می‌‎توان هم در تحلیل بنیادی و هم تکنیکال بازار به وضوح مشاهده کرد.

این کارشناس بازار سرمایه گفت: سال 1401 سالی است که هر چقدر در آن جلوتر برویم بازار تخصصی تر و فضای تحلیلی و سرمایه گذاری سخت تر خواهد شد. با چاشنی تحلیل پذیرتر شدن، با توجه به تمامی پارامترهای مثبتی که اکثر فعالان به صورت روزانه مطرح می کنند و بر کسی پوشیده نیستند، اما هر روز شاهد منفی تر شدن بازار و ایجاد واگرایی بین ارزندگی سهام شرکت ها و قیمت آنها هستیم.

هابیل خاوری یادآور شد: شکاف ایجاد شده را باید در تصمیمات اقتصادی جست‌وجو کنیم، اما منظور از این ارزندگی چیست؟ ارزندگی شامل تمام نمادهای بازار نمی شود و در حال حاضر فقط می توان گفت بخش قابل توجهی از بازار دارای ریسک به ریوارد منطقی است. تعریف ارزندگی نماد ها این نیست که چون در سبد سهام ما قرار گرفته است می بایست رشد کند بلکه بدین معناست که قیمت مناسب برای خرید و بازدهی مناسب در زمانی کوتاه تر از زمان کلیت بازار، می توانم فقط بگویم که باور ها اطلاعات ورودی به سیستم ذهنی را شدیدا کنترل می کنند تا تنها اطلاعاتی که با باور ها سازگارند اجازه ورود داشته باشند. پس لذا بهتر است جست‌وجو کنیم که ارزندگی بازار از چه جهتی است.

هابیل خاوری درمورد وضعیت بازار، عنوان کرد: اکثر افرادی که از جنس این بازار نبودند و با تبلیغات وارد این بازار شدند با زیان سنگین از این بازار خارج شده و به جرات شاید کمتر از 5 درصد آنها در این بازار مانده اند. از طرفی شرکت های حقوقی هم بخش قابل توجهی از منابع خود را به صندوق های با درآمد ثابت منتقل کرده‌اند و بازارگردان ها و همچنین صندوق تثبیت خود بلای جان بازار و نوسان گیر این روز های کم رمق بازار شده اند.

این کارشناس بازار سرمایه عنوان کرد: می‌توان تنها مشکل بازار را کمبود نقدینگی و پایین بودن حجم و ارزش معاملات و عدم چرخش نقدینگی سایر بازارها به بازار سرمایه عنوان کرد. بازار این روز ها شباهت های زیادی با ایام گذشته به خصوص سال های 94 و 95 دارد که شرکت ها دارای P/E های پایینی بودند اما بازار در رکود بود و قیمت ها هیچ تحرکی نداشتند، و به نظر فضای حاکم بر بازار تا دست نیافتن به ثبات سیاسی و اقتصادی همچنان پر تلاطم و اذیت کننده باشد.

هابیل خاوری تصریح کرد: این نکته در فضای تحلیلی بورس وجود دارد که هنگامی که روند نزولی شدت پیدا می کند سهم ارزنده و غیرارزنده با هم افت می کنند اما چند نکته این دو دسته گروه سهام را از هم جدا می کند و آن هم اول درصد اصلاح قیمت و سپس زمان برگشت قیمت در بازار صعودی است.

وی در پاسخ به این سوال که «آینده بورس چه خواهد شد؟»، اظهار داشت: با توجه به اینکه این مدل شاخص سازی در چند نماد بزرگ در راستای شفافیت نیست، اما به هر حال تنها داده موجود برای بررسی است. شاخص کل ناتوان در فتح کانال یک میلیون و 600 هزار واحد بود و از طرفی حمایت سطح یک میلیون و 470 هزار واحد به نظر برای خروج نقدینگی از بازار ادامه دارد بازار مهم است چراکه با از دست رفتن این محدوده احتمال اینکه شاخص به کف کانال صعودی خود بازگردد بیشتر می‌شود. لذا بهترین استراتژی در شرایط فعلی بازار با توجه به ریسک های سیستماتیک و غیر سیستماتیک وارده، نظاره گر بودن در است.

پول‌ها کجا می روند؟ سه بازاری که نقدینگی ما را می بلعند کدامند؟

نگاهی به آمار نشان می‌دهد که رشد نقدینگی و پول در دهه ۹۰ به تشکیل سرمایه ثابت منجر نشده است. بر اساس آمار بانک مرکزی ایران، تشکیل سرمایه ثابت خالص(تشکیل سرمایه ناخالص منهای استهلاک) در دهه ۹۰ روندی نزولی داشته و در سال‌های آخر این دهه حتی به صفر رسیده است. از این رو موجودی سرمایه طی ۱۰ سال تنها ۱۸ درصد رشد داشته که البته رشد آن در سال‌های اخیر نزدیک به صفر بوده است.

روند تشکیل و موجودی سرمایه ثابت در اقتصاد ایران در دهه ۹۰

رشد محدود تولید ناخالص داخلی هم این موضوع را تایید می‌کند. GDP ایران در دهه ۹۰ تنها ۴ درصد رشد کرده است. چراکه تجربه روندهای گذشته نشان می‌دهد عامل پیشران تولید و رشد اقتصادی در ایران همواره سرمایه بوده و بهره‌وری تاثیر چندانی در افزایش تولید نداشته است. از این رو زمانی که روند تشکیل سرمایه متوقف شده، تولید نیز رشد چندانی نخواهد داشته است.

سرمایه‌گذاری در ایران در دهه‌های گذشته به طور عمده به درآمدهای نفتی وابسته بوده و سهم بخش خصوصی در تشکیل سرمایه تقریبا هیچ بوده است. به همین دلیل در دهه اخیر که درآمدهای نفتی ایران به دلیل تحریم کاهش شدیدی یافته، نرخ تشکیل سرمایه هم به صفر رسیده و نقدینگی موجود در کشور جذب بخش تولید نشده است.

در خصوص چرایی اینکه حجم شدید نقدینگی در دهه ۹۰ منجر به رشد موجودی سرمایه نشده باید گفت بی‌ثباتی اقتصاد کلان و ریسک‌های غیراقتصادی مهمترین عواملی هستند که سرمایه‌گذاری مولد را در ایران غیرجذاب کرده است. از این رو به نظر می‌رسد بخشی از نقدینگی تشکیل شده در این سال‌ها به شکل ارز از کشور خارج شده و بخش دیگر آن هم به بازارهای غیر مولد چون مسکن، دلار، طلا و . رفته است.

پول‌ها کجا رفتند؟

بازده اسمی بازارها نخستین نشانه‌ای است که این فرضیه را تایید می‌کند. از ابتدای دهه ۹۰ که نقدینگی بیش از ۱۴ برابر شد، شاخص قیمت کالا و خدمات حدود ۱۰ برابر شده است. در عین حال سرکوب قیمت‌ها و اشتباه در مواجهه با تورم با ابزاری چون ارز ۴۲۰۰ تومانی موجب شده است که رشد برخی از اقلام و خدمات حتی از شاخص کل قیمت‌ها هم بیشتر باشد.

به طور مثال قیمت یک متر مربع مسکن در پایتخت ۱۷ برابر شده و از حدود ۲ میلیون تومان در سال ۹۰ به بیش از ۳۵ میلیون تومان در سال ۱۴۰۰ رسیده است.

خودرو دیگر کالایی بود که بخش زیادی از نقدینگی را به خود جذب کرده است. قیمت پراید در این سال‌ها تقریبا ۱۷ برابر شده است و از حدود ۱۰ میلیون تومان به بیش از ۱۷۰ میلیون تومان در سال ۱۴۰۰ رسیده است.

نرخ دلار هم که تحت فشار افت درآمدهای نفتی و همچنین خروج سرمایه از کشور قرار گرفت رشد بیشتر از تورم را تجربه کرد و از حدود ۱۲۰۰ تومان در سال ۹۰ به بیش از ۲۶ هزار تومان در ۱۴۰۰ رسید یعنی ۲۲ برابر شد.

نمودار زیر در کنار نمودار تشکیل سرمایه نشان می‌دهد که نقدینگی نه به تولید بلکه به تورم منجر شده است چراکه اصولا نقدینگی هدایت‌پذیر نیست.

از ابتدای دهه ۹۰ نقدینگی بیش از ۱۴ برابر و شاخص قیمت‌ها حدود ۱۰ برابر شده است