سهام عدالت به چه کسانی تعلق می گیرد؟
شاید اصطلاح سهام عدالت به گوش شما هم خورده باشد. جمله” کاش چند سال پیش سهام عدالت می‌خریدم تا امسال سود کلان می‌بردم” را شنیده باشید. امروزه که همه در تلاش هستند، سرمایه خود را افزایش دهند، چنین اصطلاحاتی کنجکاو کننده هستند. ما در این مقاله در مورد این مفهوم صحبت می کنیم. به سوالاتی نظیر مشمولان سهام و میزان سود و نحوه واگذاری آن پاسخ خواهیم داد.
سهام عدالت چیست؟
دولت در سال ۱۳۸۵ سهام ۴۹ شرکت خود را با عنوان سهام عدالت منتشر کرد. اولویت سهام با افراد تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی بود. بعدها، اقشار مختلف جامعه با هدف افزایش ثروت عمومی مشمول دریافت سهام شدند. برای دریافت سهام، سهامداران مبلغی پرداخت نمی کنند؛ پول آزادسازی سهام از میزان سود کسرخواهد شد.
اکنون، بیش از ۴۷ میلیون مشمول سهام عدالت در بازار سرمایه حضور دارند. این افراد، سهامداران شرکت‌های بورسی و فرابورسی تلقی می‌شوند. با آزادسازی سهام آنها، تکانی در اقتصاد و بازار سرمایه ایران خواهد خورد.
مشمولان سهام عدالت چه کسانی هستند؟
چگونه بفهمیم سهام عدالت داریم یا نه؟ در سایت samanese.ir لیست افراد مشمول دریافت سهام و تعداد ثبت نام شدگان قابل مشاهده است. ثبت‌نام اولیه یا داشتن دعوت نامه دلیل بر ثبت نام نهایی و شمولیت در این سهام نیست. اطلاعات هویتی و اصلاحات شناسانامه‌ای افراد تا دی ماه ۱۳۹۵ از سازمان ثبت احوال کشور اخذ و در سایت درج شده است. معیار داشتن این فرایند آزادسازی سهام عدالت سهام، موجودیت نام متقاضی در سامانه یاد شده است. شخصی که نام او در این سایت مشاهده گردد، مشمول سهام محسوب می‌شود.(هرچند برگه های مربوطه را در اختیار نداشته باشد)
خرید و فروش برگه سهام عدالت و انتقال مالکیت آن ممنوع است. در بانک اطلاعاتی سامانه سجام، مشمولان، ثبت نام شدگان قطعی هستند.
تغییر وضعیت افراد و خانوارها تاثیری در شمولیت این سهام ندارد. به عنوان مثال، اگر خانوارهای روستایی یا مددجویان کمیته امداد خمینی (ره) ثبت‌نام شده، دیگر در حال حاضر جزو آن اقشار نباشند، همانند قبل سهامدار شناخته می‌شوند.
بنا به گزارش پایگاه رسمی اطلاع فرایند آزادسازی سهام عدالت رسانی سهام عدالت، مجوز قانونی برای ثبت نام و تخصیص سهام به اشخاص جدید وجود ندارد.هیچ سهامدار جدیدی به لیست مشمولان سهام اضافه نخواهد شد. اگر مجوزهای قانونی برای ثبت نام متقاضیان این سهام صادر شود، این مساله اطلاع رسانی عمومی خواهد شد.
سهام عدالت متوفیان
اگر نام مشمولان در سایت مشاهده شود؛ ولی آن اشخاص، فوت کرده باشند، وراث قانونی‌شان می‌توانند از طریق سامانه samanese.ir اطلاعات لازم را جهت مراحل بعدی کسب نمایند. آنها می‌توانند با ارائه مدارک لازم به دفاتر منتخب پیشخوان دولت مراجعه نمایند. در نهایت، تسهیم سهام مشمول متوفی با امضای تقسیم‌نامه بین وراث قانونی میسر خواهد بود. وراث قانونی متوفی مشمول سهام یادشده، می‌توانند جهت پیشبرد فرایند دریافت سهم خود وکیل قانونی انتساب نمایند. پیگیری فرایند اخذ سهام برای قیم و کفیل مشمولان نیز میسر است.
انتقال قدرالسهم وراث قانونی فقط به اشخاصی میسر است که نام و مشخصات‌شان در گواهی انحصار وراثت درج شده باشد. قانون، اجازه بذل و انتقال یا هرگونه واگذاری دیگری را در چهارچوب این سهام جایز ندانسته است.
مدارک لازم جهت تقسیم سهام عدالت وراث متوفیان مشمول
- اصل کارت ملی وراث قانونی متوفی مشمول سهام
- کدملی و تاریخ تولد متوفی مشمول سهام عدالت
- اصل گواهی قانوی انحصار وراثت
- شماره شبای بانکی وراث مشمول سهام
- نشانی و کدپستی محل سکونت یکی از وراث مشمول سهام
خرید و فروش سهام عدالت
مدارک لازم جهت ثبت نام سهام عدالت
طبق نقل قول رئیس و معاون سازمان خصوصی سازی ،آقای حسن علایی، قانونی برای ثبت نام مجدد یا همان ثبت نام جاماندگان صادر نشده است. دولت هم دیگر سهامی برای تقسیم بین مردم ندارد. لذا ثبت نام سهام عدالت ۹۹ منتفی است و استعلام آن از طریق سامانه سجام (samanese.ir) صورت می‌پذیرد.
آزادسازی سهام عدالت
تا سال ۹۹، مسئولیت مدیریت سهام عدالت بر عهده سازمان خصوصی سازی بود. سود حاصل از چنین سرمایه گذاری عظیمی به حساب سهامداران مربوطه واریز میشد. اما با آزادسازی، خود سهامداران به مدیریت آن می‌پردازند. امکان سازمان دهی سهام توسط شرکت‌های سرمایه‌گذاری وجود دارد.
قبلا امکان فروش سهام عدالت وجود نداشت. سهامداران فقط سود این سهام را دریافت می کردند؛ در حال حاضر، با امکان آزادسازی سهام عدالت، گزینه فروش و واگذاری اصل سهام نیز مطرح است.
کافی است که سهامداران برای آزادسازی این سهام وارد سایت (samanese.ir) شده و مراحل فرایند را عملی نمایند.
روش آزادسازی سهام عدالت
سهامداران از دو روش مستقیم و غیرمستقیم برای آزادسازی سهام خود استفاده می‌کنند. در روش آزادسازی مستقیم سهام عدالت، خود سهامدار بعداز دو ماه، به مدیریت و خرید و فروش سهام خود در بازار بورس و فرابورس می‌پردازد.( افراد دارای کد بورسی، نیازی به ثبت نام مجدد در بورس ندارند. سهام این افراد به کد بورسی‌شان منتقل خواهد شد.). این مهلت احراز هویت سهامداران در سامانه سجام ( www.sejam.ir ) است، سازمان خصوصی سازی اعلام کرد که با ثبت نام در سامانه سجام احرازهویت می‌شوند. سپس، کدبورسی شان صادر خواهد شد. در روش آزادسازی غیرمستقیم، نیازی به ورود به سامانه نیست.
اخیرا گزینه آزادسازی مستقیم از سایت سجام حذف شده است. اگر سهامداران نسبت به آزادسازی سهام خود پس از پایان مهلت آزادسازی اقدام نکنند، سازمان خصوصی‌سازی، سهام آنها را به صورت غیرمستقیم و خودکار آزاد می‌کند. این سهام به شرکت های سرمایه‌گذاری استانی واگذار خواهد شد. در این حالت، امکان فروش سهام توسط سهامدار فرایند آزادسازی سهام عدالت وجود ندارد.
خرید و فروش سهام عدالت در بورس
سهام عدالت ۴۹ شرکت را شامل می‌شود. از این تعداد، ۷۰ درصد ( معادل ۳۶ شرکت) در بورس حضور دارند. در نتیجه، فقط ۷۰ درصد سهام قابل دسترسی و معامله در بورس است. سهامدار باید درباره تک تک سهام این ۳۶ شرکت تصمیم بگیرد.
سهامدارانی که می‌خواهند به فروش سهام خود بپردازند، باید روش آزادسازی مستقیم را برگزینند. خرید و فروش سهام یادشده در بازار بورس و فرابورس صورت می‌گیرد.
سهامدارانی که روش آزادسازی غیرمستقیم سهام عدالت را انتخاب کرده باشند، برای فروش محدودیتی ندارند. آنها می‌توانند در باره فروش این سهام بعد از آزادسازی آن تصمیم بگیرند.در این شرایط، می‌توان از بانک‌ها کمک گرفت. بانک‌ها براساس وضعیت بازار سرمایه و میزان عرضه و تقاضای سهام در عرض یک یا چند روز سهام را می‌فروشند. مبلغ سهام به حساب مشمولان واریز خواهد شد.
کارشناسان مجرب این حوزه، انتخاب روش مستقیم و نفروختن این سهام را توصیه می‌کنند.
خرید و فروش سهام عدالت در بورس
ویرایش روش آزادسازی سهام عدالت
امکان ویرایش روش آزادسازی فقط برای سهامدارانی وجود دارد که تا ساعت ۲۴ روز ۱۵ اردیبهشت در سامانه سجام اطلاعات خود را وارد نمایند.
ارزش سهام عدالت
مبلغ سهام عدالت در زمان تخصیص سهام بین ۳۰۰ هزار الی یک میلیون تومان بود. برای افراد تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی، ارزش ریالی سهام عدالت ده میلیون ریال است. برای سایر سهامداران ارزش ریالی کمتر این سهام در نظر گرفته شده است.
ارزش اولیه سهام هر فرد مشمول، مطابق مقررات تخصیص یافته است. مشمولان می‌توانند جهت اطمینان از تعلق سهام به سامانه samanese.ir مراجعه نمایند. ارزش روز سهام بیش از میزان ارزش اولیه است. امکان رویت این ارزش در صورت حساب مشمولان سهام در سامانه مذکور فراهم شده است. مبلغ سهام با توجه به افزایش یا کاهش ارزش سهام در بورس و فرابورس در نوسان است.
در بازار کنونی بورس، ارزش هر برگه سهام عدالت ۱۵ برابر شده است. به عنوان مثال، ارزش سهام یک میلیون تومانی تقریبا ۱۵ میلیون تومان براورد می شود. با توجه به عملکرد بازاربورس و فرابورس امکان رشد یا افت این ارزش وجود دارد.
سود سهام عدالت
سازمان خصوصی‌سازی پس از وصول سود مصوب شرکت‌های سرمایه‌گذاری و محاسبه مبلغ سود هر دارنده سهام، آن را به شماره شبای تایید شده در سامانه سجام واریز خواهد کرد. اگر سهامداری فاقد این شماره شبا در سامانه باشد، بستانکار فرایند آزادسازی سهام عدالت تلقی می گردد.
سهام عدالت یا EFT ؟
در دوران رکود و چالش اقتصادی، بورس همچنان پررونق است. دولت در ادامه سیاست‌های اقتصادی خود، درصدد عرضه بخش بزرگی از سهام بنگاه‌های دولتی را در بورس است. دولت در راستای این هدف، سهام صندوق‌های قابل معامله EFT و سهام عدالت را روانه بورس کرد. مردم بدون نیاز به سرمایه عظیم یا درگیری علمی زیاد با دانش بورس ، اوراق بهادار متنوع و سهام ها را خریداری نمایند.در این عرصه، شرکت های بیمه بیکار ننشستند. سهام شرکت‌هایی هم چون بیمه البرز و بیمه اتکایی امین نیز در بین صندوق های قابل معامله EFT به چشم می خورند.
افرادی که توانایی ورود به بازار بورس را دارند می‌توانند با مطالعه و بررسی جوانب مختلف امر، از مزایای این بازار در امر معاملات بورسی صندوق های EFT بهره مند شوند. باید توجه کرد که بازار بورس یک بازار سرمایه گذاری با ریسک است. باید افراد با مشاوره درست همه جوانب را بررسی کنند؛ سپس به سرمایه گذاری در بورس مخصوصا حوزه های سهام بنگاه های دولتی هم چون سهام عدالت مبادرت ورزند.
- بیمه خودرو
- بیمه آتش سوزی
- بیمه ماشین
- بیمه تکمیلی
زمان مطالعه 5 دقیقه
پرونده آزادسازی سهام عدالت باز ماند
فرایند آزادسازی سهام عدالت، سال ۱۳۹۹ بعد از حدود ۱۴ سال صورت گرفت تا مردم مالک سهام خود باشند؛ بر این اساس مشمولان حق انتخاب داشتند تا سهام خود را به صورت مستقیم یا غیرمستقیم اداره کنند. با این حال شرایطی پیش آمد که تقریبا هیچ کدام از فرایند آزادسازی سهام عدالت افراد دو گروه مذکور، نتوانستند آنطور که انتظار می رفت مالک سهام خود شوند.
اردیبشهت سال گذشته مقام معظم رهبری موافقت خود را با آزادسازی سهام عدالت در ابلاغیه ای اعلام کردند و بلافاصله به مشمولان این امکان داده شد که یکی از دو روش مستقیم و غیرمستقیم را برای مدیریت سهام خود انتخاب کنند و اعلام شد که در روش مستقیم افراد می‌توانند شخصا نسبت به فروش سهام خود اقدام کنند اما در روش غیر مستقیم افراد سهامدار شرکت های سرمایه گذاری استانی باقی خواهند ماند.
از ۳۰ تا ۹ میلیون تومان!
فرایند آزادسازی در روزهای اوج بازار سرمایه صورت گرفت و شاخص در پی کسب رقم دو میلیون واحد بود. در آن روزها ارزش واقعی سهام عدالت به ارزش اولیه حدود ۵۰۰ هزار تومان به ۳۰ میلیون تومان رسیده بود و این رقم وسوسه کننده بسیاری از سهامداران را بر آن داشت تا نسبت به فروش سهام خود اقدام کنند. البته در ابتدا ۳۰ درصد سهام عدالت و چندی بعد ۳۰ درصد دیگر آزادسازی شد و قرار بود ۲۲ بهمن سال ۱۳۹۹، باقی مانده سهام آزادسازی شود که این اتفاق رخ نداد.
از سوی دیگر اشخاص نمی‌توانستند شخاص سهام خود را به فروش بگذارند و برای فروش سهام خود باید از طریق بانک و کارگزاری اقدام می‌کردند. در همان روزها بود که عوامل مختلف دست به دست هم دادند تا ریزش بازار استارت بخورد. یکی از همین عوامل نیز فشار فروشی بود که سهام عدالت به بازار تحمیل می‌کرد و همین اتفاق باعث شد تقاضای بسیاری از مشمولان به نتیجه نرسد و درحالی که همسو با روند کاهشی بازار سرمایه، از ارزش واقعی سهام عدالت کاسته میشد، سهام مردم فروش نمی‌رفت و در نتیجه پولی به حساب آن ها واریز نمی‌شد!
در نهایت مسئولان در شهریورماه تصمیم گرفتند برای جلوگیری از ریزش بیشتر بازار سرمایه، فروش سهام عدالت را متوقف کنند، بنابراین مشمولان حتی از طریق بانک و کارگزاری هم نمی‌توانستند اقدام به فروش سهام خود کنند. هرچند در شش ماهه دوم سال وعده هایی برای فروش سهام عدالت از جمله امکان خرید این سهام توسط هلدینگ های بزرگ داده شد، اما این وعده ها تا پایان سال اجرایی نشدند. این درحالی است که ارزش واقعی سهام عدالت با ارزش اولیه حدود ۵۰۰ هزار تومانی، تا ۹ میلیون تومان هم کاهش پیدا کرد.
تکلیف سرمایه های مردم چه می‌شود؟
در آن سوی ماجرا نیز غیرمستقیم هایی بودند که سهام دار شرکت های فرایند آزادسازی سهام عدالت سرمایه گذاری استانی شده بودند و ارزش این شرکت ها به بیش از ۳۴ هزار میلیارد تومان رسیده بود. در این راستا، قرار بود مجامع الکتریکی شرکت های سرمایه گذاری استانی برگزار شود تا سهامداران با حضور در مجامع اعضای هیات مدیره شرکت ها را انتخاب کنند. این اتفاق که به عبارتی بزرگ ترین انتخابات اقتصادی کشور محسوب میشد قرار بود در ۲۰ اسفندماه صورت بگیرد اما در نهایت لغو شد.
هرچند مسئولان به طور رسمی دلیلی برای لغو انتخابات ذکر نکردند اما باید گفت مخالفت شرکت های سرمایه گذاری استانی و انتقاد به نحوه برگزاری مجامع (زیرا مشمولان برای حشور در مجامع باید سجامی می‌شدند و شرکت ها بر این باور بودند که همه مردم امکان دسترسی به اینترنت و ثبت نام در سجام را ندارند) باعث لغو این جریان شد و به نظر می‌رسد برگزاری مجامع به سال جاری موکول شده و جای سوال است که تکلیف سرمایه چشمگیر مردم که اکنون در دست شرکت های سرمایه گذاری استانی باقی مانده و باید صرف توسعه پروژه های اقتصادی هر استان شود، چه خواهد شد؟
در هر صورت هرچند اتفاق مثبت آزادسازی سهام عدالت در سال ۱۳۹۹ رقم خورد اما نتیجه آن طبق پیش بینی ها پیش نرفت و می‌توان گفت باز هم مردم مالک سهام خود نشدند و مانند سال ۱۳۹۸ سهم مردم از سهام عدالت، سود ناچیزی بود که ۵۰ درصد آن را در روزهای پایانی اسفند ۱۳۹۹ دریافت کردند.
نحوه فروش سهام عدالت اعلام شد / مبلغ فروش سهام عدالت چقدر شد؟
جاماندگان دریافت سهام عدالت منتظر اعلام خبر رسمی از سوی دولت و مجلس هستند تا بتوانند برگه های سهام عدالت خود را دریافت کنند.برای آزادسازی سهام عدالت دو گزینه مدیریت مستقیم و غیرمستقیم وجود دارد. ثبت‌نام سهام عدالت در سال ۱۳۸۵ کلید خورد و این پروسه تا پایان سال ۱۳۹۴ به ایستگاه آخر رسید وام سهام عدالت به سهامداران بدون ضمانت اختصاص می‌یابد آخرین اخبار سهام عدالت را با هم در سایت خبر آزاد می خوانیم.
تقریبا ۱۲ سال از عرضه سهام عدالت می‌گذرد و هنوز هم هستند افرادی که به‌عنوان جامانده این سهام را دریافت نکرده‌اند. اما عرضه سهام فرایند آزادسازی سهام عدالت عدالت به رشد اقتصاد دارندگان این سهام کمکی کرده است؟
سهام عدالت نوعی یارانه است که در زمان دولت نهم به مشمولین پرداخت شد.
یک کارشناس بازار سرمایه درباره اثرگذاری عرضه سهام عدالت در بازار سرمایه و ادامه عرضه این سهام در بورس – تحت عنوان سهام عدالت جاماندگان – اظهار کرد: ورود سهام عدالت به هیچ عنوان باعث عمق بخشی بازار سرمایه نشد و سال‌هاست که هشدار می‌دهیم که سهام عدالت از ابتدا خشت کجی بوده که اگر بر روی آن هر دیواری بکشیم تا انتها این دیوار کج بالا می‌رود.
مهدی سوری با بیان اینکه ۱۵ سال است که بحث سهام عدالت مدیریت و جمع نشده تا سال‌های سال هم درگیر این بدعت اشتباه خواهیم بود، گفت: از مباحث و تعاریف اولیه کلاس‌های سرمایه‌گذاری در بورس این است که سهامداری برای افرادی مناسب است که پس‌انداز مازاد دارند و بر روی بخشی از این پول مازاد می‌توانند صبر، ریسک و زیان کنند، اما سهام عدالت به افرادی داده شد که نه پول مازاد و نه امکان صبر و ریسک را دارند و افرادی هستند که نیاز به نقدینگی دارند.
چرا عرضه سهام عدالت اشتباه است؟
سوری ادامه داد: اصولا در ساختار اقتصاد کشورمان هر نوع اعانه عمومی، هر نوع یارانه، کوپن و هر چیزی که به‌عنوان حمایت از قشر ضعیف تعریف کنیم اگر به‌صورت غیرنقدی باشد باعث ایجاد رانت و فساد و ارزش‌های از دست رفته می‌شود. هنوز کوپن فروش‌های حوالی میدان انقلاب و سهمیه سبد کالا به کارکنان داده و باعث میشد که یک کارمند شریف دولت اقدام به فروش سهمیه خود کند، را از یاد نبرده‌ایم. سهام عدالت هم از این قاعده مستثنی نیست چراکه به افرادی تعلق گرفته که سهامداری را انتخاب نکرده‌اند و این افراد به نقدینگی نیاز دارند و هر چیزی به این افراد اختصاص پیدا کند در کوتاه‌مدت آن را به وجه نقد تبدیل می‌کنند.
وی افزود: در این روند اگر یک مرجع بالاتری آن را به وجه نقد تبدیل کند، فرآیند را برای این افراد راحت‌تر می‌کند و حتی اگر امکان نقد شدن نباشد، اما افراد از مزایایی نقدی آن برخوردار باشند هم برای مردم راحت است، اما وقتی سهام داده می‌شود، افزاد اقدام به نقد شدن آن می‌کنند و همین روند فشار عرضه را ایجاد می‌کند و همین فشار عرضه باعث می‌شود سهامی با ارزش ۲۰میلیون تومان در اختیار این افراد باشد، اما امکان فروش آن را نداشته باشند و ارزش همین سهام یک هفته بعد به ۱۵میلیون و روزهای بعدتر به ۱۰میلیون تومان و کمتر می‌رسد و همین موضوع بیشتر از آن‌که برای افراد ایجاد رضایت کند، ایجاد نارضایتی می‌کند.
اشکلات اساسی عرضه سهام عدالت
این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه در تمام جوانب سهام عدالت در بورس از جمله در مدل فروش، سرگردانی مردم بین کارگزاری‌ها، سپرده‌گذاری مرکزی و انواع اپلیکیشن‌های فروش و بانک‌ها، سیستم سرمایه‌گذاری‌های استانی ایرادات و اشکالات اساسی وجود دارد، گفت: از هر طرف به این موضوع نگاه کنیم غیر از لطمه زدن به بازار مالی، غیر از لطمه زدن به اعتماد عمومی و غیر از لطمه زدن به شرایط روحی افرادی که دولت قصد حمایت از آنها را داشت، هیچ اثر دیگری نداشت و سال‌هاست که درباره سهام عدالت و اثرات آن هشدار می‌دهیم و باز هم می‌بینیم که مسئولان به راحتی درباره اختصاص سهام به جاماندگان صحبت می‌کنند و موضوع این است که چرا از اشتباهات درس نمی‌گیرند.
مهدی سوری درباره اشکالات فروش سهام عدالت و خروج نقدینگی از بازار ادامه داد: وقتی یک سرمایه‌گذار بازار سرمایه و شرکتی که یک نهاد مالی یک سهامی را به‌فروش می‌رساند با پول آن، سهام دیگری را خریداری می‌کند بنابراین اصل پول از بازار خارج نمی‌شود، اما در مقطعی فرایند آزادسازی سهام عدالت دولت آدرس غلط داد و حقوقی‌ها را مقصر جلوه داد. در حالی‌که خود دولت سهام می‌فروشد و پول را خارج و خرج می‌کند.
سوری ادامه داد: وقتی سهامداران سهام عدالت سهم خود را بفروشند، پول سهام عدالت را از بازار خارج می‌کنند و وقتی ما بازاری داریم و پولی از آن خارج می‌شود، اما تعداد سهم‌ها در بازار کم نشده است قاعدتا کاهش ارزش باید بر روی سهام باقی‌مانده بر سرشکن شود و باعث می‌شود قیمت‌ها سطوح پایین‌تری را تجربه کنند.
وی با اشاره به ابهامات موجود در عملکرد شرکت‌های سرمایه‌گذاری سهام عدالت استانی تاکید کرد: آخرین باری که با نمایندگان مجلس در این باره به بحث پرداختیم، در پایان جلسه به آنها گفتم که تا چند سال آینده منتظر پرونده‌های فساد در شرکت‌های سرمایه‌گذاری‌های استانی باشید. موضوع این است که اعضای هیئت‌مدیره یک نهاد مالی و شرکت سرمایه‌گذاری باید افراد دارای صلاحیت باشند و اصولا این تعداد افراد دارای این صلاحیت مدیریت نهادهای مالی را در کشورمان نداریم. چراکه بازار کوچکی داریم و این تعداد افراد تربیت نشده‌اند. اساسا یک بدعت و ساختار جدید شکل داده‌ایم با این گستردگی که قابل مدیریت نیستند.
فرایند آزادسازی سهام عدالت
«امیدواریم بتوانیم در پایان سال 1395 ذائقه مردم را با سهام عدالت شیرین کنیم» مشاور رئیس کل سازمان خصوصی سازی در حالی این صحبت را مطرح می کند که وعده 10 ساله سهام عدالت در پایان سال 94 به پایان رسیده است . یعنی حالا دولت موظف است که سهام عدالت را آزاد کرده و سود آن را به مردم بپردازد.تاپایان امسال فرآیند آزادسازی بخشی از سهام عدالت آغاز می شود. سهامی که 49 میلیون نفر ایرانی آن را از سال 1385 در اختیار دارند تابلکه سودی به آن تعلق بگیرد. به گزارش ایسنا، سبحانی افزود: «اگر تصور کنیم که تا پایان سال 50 درصد از سهام عدالت آزادسازی شود دو دهک پایین می‌توانند کاملا سهام‌شان را بگیرند. بقیه دهک‌ها هم به میزانی که آزادسازی صورت گیرد می‌توانند سهام خود را دریافت کنند.»اما در حال حاضر یک مشکل وجود دارد. شرکت ها باید مجامع عمومی خود را برگزار کنند تا سود سهام تعیین و مراحل آزادسازی رخ دهد. سبحانی در این باره می گوید: «بعضی از شرکت‌ها هم سال مالی‌شان خرداد سال 1395 تمام می‌شود و طبق قانون شرکت‌ها تا چهار ماه بعد از اتمام سال مالی فرصت دارند که مجامع خود را برگزار کنند. با توجه به این موضوع نمی‌توانستیم در فروردین‌ماه سال 1395 آزادسازی سهام عدالت را انجام دهیم و سود را اعلام کنیم.» اما او اسفند ماه 1395 را آخرین زمان پرداخت سود اعلام کرد. سبحانی به ایسنا گفت:« تقریبا تا پایان اسفند به همه شهروندان اعلام خواهیم کرد که چه مقدار به سهام عدالت سود پرداخت خواهد شد.»ایراد دومی که برای آزادسازی سهام عدالت وجود دارد، به مشکلات قانونی آن بازمی گردد. اگرچه سازمان خصوصی سازی می گوید که لایحه خوبی تنظیم شده است اما معاون شرکت سرمایه گذاری غدیر معتقد است که طرح روشنی از سوی سازمان بورس برای سهام عدالت ارائه نشده است.البته پرداخت سود سهام عدالت و آزادسازی آن درپایان اسفند ماه می تواند بر نتایج انتخابات ریاست جمهوری که تنها دو ماه بعد از آن اتفاق می افتد هم تاثیرگذار باشد. این موضوع دستمایه نقد برخی از سایت های خبری منتقد دولت قرار گرفته است.
نگاهی به روند آزادسازی سهام عدالت؛ از سقوط تاریخی بورس تا ضعف مدیریت
آزادسازی سهام دولت به دور باطل و کلاف سردرگمی تبدیل شده که به نظر می‌رسد مسئولان راه چاره‌ای برای آن ندارند، سهامی که آزادسازی آن هم ضعف مدیریت مسئولان بورسی را نشان داد و هم یکی از عوامل سقوط تاریخی بورس بود.
به گزارش خبرنگار گروه اقتصاد خبرگزاری آنا، دوشنبه نهم اسفند ماه بود که شورای عالی بورس مقرر کرد شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی سهام عدالت آیین‌نامه اجرایی آزادسازی نماد معاملاتی خود را به این شورا ارائه کنند.
بیشتر بخوانید:
شورای عالی بورس نهم اسفند ماه با حضور وزیر اقتصاد تشکیل جلسه داد و مقرر شد نماد معاملاتی شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی سهام عدالت پس از ارائه مدل پیشنهادی برای بازبینی آیین‌نامه اجرایی آزادسازی، سهام عدالت بازگشایی شود.
۱۰ روز بعد از این جلسه، مدیر نظارت بر ناشران سازمان بورس مصوبه جدید شورای عالی بورس پیرامون بازگشایی فرایند آزادسازی سهام عدالت نماد معاملاتی شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی سهام عدالت را ابلاغ کرد.
محسن انصاری مهیاری با اشاره به مصوبات اعضای شورای عالی بورس در جلسه ۹ اسفند ماه ۱۴۰۰ اظهار کرد: بازگشایی نماد معاملاتی تمام شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی سهام عدالت پس از ارائه مدل پیشنهادی برای بازبینی آیین‌نامه اجرایی آزادسازی سهام عدالت به شورا، تصویب و ابلاغ آن توسط سازمان بورس و اوراق بهادار انجام شود.
اما چرا سهام عدالت آزادسازی مجدد نمی‌شود؟ شورای عالی بورس بالاترین مرجع تصمیم‌گیرنده در خصوص بازار سرمایه است و در نهایت تصمیم این شوراست که می‌توان قفل آزادسازی سهام عدالت را دوباره باز کند. موضوعی که این شورا به بهانه‌های مختلف از اجرای آن سرباز می‌زند یا آن را به تعویق می‌اندازد، شاید یکی از مهم‌ترین دلایل عدم آزادسازی سهام عدالت با گستره ۴۹ میلیونی سهامداران، تجربه آزادسازی آن در سال ۹۹ باشد که کلید جرقه ریزش بورس را زد و بازار سرمایه را با چالش‌های زیادی مواجه کرد که البته عده‌ای با سوءاستفاده از شرایط متلاطم بازار سودهای کلانی را از بازار سرمایه به جیب زدند و درنهایت ارزش سهام عدالت در مدت یک ماه به نصف کاهش یافت.
دو سال سردرگمی سهدامداران و انتظاری بی‌پایان
به هر حال نزدیک به دو سال از زمان آزادسازی سهام عدالت می‌گذرد، و در این مدت هرچند وقت یک‌بار مصوبه یا خبری جدید در این خصوص منتشر می‌شود که بیشتر منبعث از تصمیمات لحظه‌ای، احساسی و عجولانه و گاه سیاسی مسئولان است. اما به هر حال هنوز دارندگان این سهام امکان دسترسی به سهام خود و فروش آنها را ندارند.
سال ۱۳۹۹ بود که فرایند آزادسازی سهام عدالت پس از حدود ۱۴ سال آغاز شد و ۴۹ میلیون سهامدار هر کدام به فراخور وضعیت خود مالک بخشی از سهامی شدند که اغلب جزو سهام ارزنده هم بودند و سهامداران حق انتخاب داشتند تا سهام خود را به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم اداره کنند.
با این حال در بحبوحه اوج و حضیض شاخص بورس، شرایطی به گونه‌ای پیش رفت که تقریباً اکثر دارندگان این سهام نتوانستند مالکیت سهام خود را برعهده بگیرند.
بلاتکلیفی برای سهامداران به هر دو روش مستقیم و غیرمستقیم
پس از آزادسازی سهام عدالت با ابلاغیه رهبری، دو روش مستقیم و غیرمستقیم پیش روی سهامداران گذاشته شد که در روش مستقیم سهامداران می‌توانستند شخصاً به فروش سهام خود اقدام کنند؛ اما در روش غیرمستقیم تعیین تکلیف سهامداران با شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی بود که پس از کش و قوس‌های فراوان ۱۹ میلیون نفر روش مستقیم و حدود ۳۰ میلیون نفر نیز روش غیرمستقیم را برای مدیریت سهام خود انتخاب کردند.
در اوج بورس، ارزش واقعی سهام عدالت به ارزش اولیه حدود ۵۰۰ هزار تومان به ۳۰ میلیون تومان رسیده بود و سهامداران عدالت برای فروش سهام خود صف فروش تشکیل دادند.
البته برای سهامدارانی که روش غیر مستقیم را انتخاب کرده بودند؛ کارشناسان معتقدند که از مهم‌ترین دلایل ریزش قیمت سهام عدالت، ضعف مدیریت در شرکت‌های سرمایه‌گذاری و عدم برگزاری مجامع این شرکت‌ها و نیز نبود بازارگردان حرفه‌ای برای این شرکت‌ها به شمار می‌رود.
قرار بود ابتدا ۳۰ درصد سهام و سپس ۳۰ درصد دیگر آزادسازی شود و در نهایت در ۲۲ بهمن سال ۱۳۹۹، باقی مانده سهام آزادسازی شود؛ اما این اتفاق رخ نداد؛ چراکه در واقعیت سهامداران نمی‌توانستند سهام خود را به فروش بگذارند و برای فروش سهام خود باید از طریق بانک‌ها و کارگزاری اقدام می‌کردند.
در نهایت مسئولان بازار سرمایه در شهریور ماه تصمیم گرفتند برای جلوگیری از ریزش بیشتر شاخص، فروش سهام عدالت را متوقف کنند؛ بنابراین مشمولان حتی از طریق بانک و کارگزاری هم نمی‌توانستند اقدام به فروش سهام خود کنند. شرایط تا جایی پیش رفت که ارزش سهامی که در اوج بورس تا ۳۰ میلیون تومان می‌ارزید، تا ۹ میلیون تومان هم تنزل قیمت کرد.
همچنین قرار بود برای افرادی که روش غیرمستقیم را انتخاب کرده‌اند و به نوعی سهامدار شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی شده بودند و ارزش این شرکت‌ها هم بسیار بالا رفته بود، مجامع الکترنیکی شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی برگزار شود تا سهامداران با حضور در مجامع، اعضای هیئت مدیره شرکت‌ها را انتخاب کنند. این اتفاق قرار بود در ۲۰ اسفند ماه سال ۹۹ رخ بدهد که آن هم لغو شد.
وعده فروش تدریجی سهام عدالت توسط رئیس وقت سازمان بورس
در زمان تصدی ریاست سازمان بورس توسط محمدعلی دهقان دهنوی، وی اعلام کرد که قرار است فروش سهام عدالت تدریجی آغاز شود؛ موضوعی که با اطلاعیه شرکت سپرده‌گذاری مرکزی به حاشیه رفت و در نهایت اجرایی نشد.
در ادامه مدیر وقت نظارت بر بورس‌های سازمان بورس و اوراق بهادار اعلام کرد که فروش سهام عدالت با توجه به شرایط حاکم بر بازار به صورت بلوکی انجام می‌شود و دهقان نیز دوباره اعلام کرد که در حال حاضر سهامداران عدالت، مالک این سهام هستند؛ اما فروش این سهام مشروط به آن است که صدمه‌ای به بازار سرمایه وارد نشود.
آزادسازی سهام عدالت همچنان در پرده‌ای از ابهام
به هر حال فروش سهام عدالت به‌صورت خرد موجب فشار فروش و تشکیل صف‌های فروش در بازار خواهد شد و ممکن است اتفاقی مانند سقوط تاریخی شاخص دوباره با آزادسازی سهام عدالت رخ دهد، هرچند که آزادسازی این سهام تنها دلیل سقوط بورس نبود و برخی عامدانه در پی این هستند که دلیل ریزش تاریخی بورس را فقط به سهام عدالت ربط دهند تا روابط پشت پرده‌ای که اجرایی شده بود نمایان نشود، اما به هر حال همه می‌دانیم که در روزهایی که بورس نشانه‌هایی از رشد شاخص را نمایان می‌کند، آزادسازی سهام عدالت تدبیر درستی نیست. بهتر است مسئولان امر برای این دارایی ارزشمند مردم طوری برنامه‌ریزی کنند که به مانند دو سال گذشته در مدت چند روز ۷۰ درصد سرمایه‌ها و دارایی‌های مردم دود نشود و در کنار آن خللی هم به بازار سرمایه وارد نشود.
در همین زمینه مجید عشقی رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار اخیراً با اشاره به اینکه مرجع تصمیم‌گیری برای اجرایی‌شدن معاملات سهام عدالت، شورای عالی بورس است، دوباره توپ را به زمین این شورا انداخته و اعلام کرده است: باید آیین‌نامه اجرایی سهام عدالت اصلاح و تصویب شود که هنوز روند اصلاح آن در شورای عالی بورس تمام نشده است.
دبیر فرایند آزادسازی سهام عدالت شورای عالی بورس همچنین در پاسخ به این سؤالی که چه زمانی سهام عدالت قابلیت معامله دارد، عنوان کرده است: ابتدا باید ترتیب برگزاری مجامع شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی سهام عدالت مشخص شود، سپس این شورا درباره معاملاتی‌شدن سهام عدالت تصمیم‌گیری کند که شورای هنوز در این زمینه تصمیمی نگرفته است.
دیدگاه شما